Κείμενο του Θόδωρου Παρασκευόπουλου στην Εποχή του περασμένου Σαββατοκύριακου.
Η αλήθεια είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ (κατόπιν ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ) από πολύν καιρό παρουσιάζει φαινόμενα παρακμής. Αυτά φανήκανε αμέσως μετά την ανάληψη κυβερνητικής ευθύνης στις αρχές του 2015 και γίνονταν ολοένα εντονότερα.
Το πρώτο που εμφανίστηκε αμέσως από τον Φεβρουάριο 2015 (και έχει επισημανθεί συχνά) είναι η απορρόφηση του στελεχιακού δυναμικού από την κυβέρνηση. Αυτό ήταν αναμενόμενο και αναγκαίο· μη αναμενόμενο και μη αναγκαίο ήταν η αδιαφορία για την ανάδειξη νέων στελεχών στο κόμμα – δηλαδή η αδιαφορία για το κόμμα που βαρύνει την τότε ηγεσία του, δηλαδή την Κεντρική Επιτροπή, την Πολιτική Γραμματεία, τον Γραμματέα του κόμματος, τον Πρόεδρο και όλες τις μετέπειτα ηγεσίες.
Η αδιαφορία αυτή συνδέεται με την αδιαφορία για την πολιτική λειτουργία των οργανώσεων του κόμματος· όμως αυτή ήταν που κέρδισε τις εκλογές τον Ιανουάριο 2015: η έντονη δραστηριότητα στα 2010-2014 με στοχεύσεις, χρεώσεις, έλεγχο ήταν εκείνη που έφτιαξε ένα αξιόμαχο κόμμα, γειωμένο, όπως το λέμε, στον κοινωνικό του περίγυρο και με κύρος, το οποίο μπόρεσε να αξιοποιήσει την πολιτική κρίση που επέφεραν τα μνημόνια.
Η νίκη στις δεύτερες εκλογές του 2015 ήταν περισσότερο συγκυριακή: ο αντίπαλος, προπάντων η Νέα Δημοκρατία, αλλά και το ΠΑΣΟΚ δεν είχαν προλάβει να ανασυνταχθούν μετά τη διπλή ήττα (εκλογές Ιανουαρίου και δημοψήφισμα) και ήταν ως εκ τούτου, και τα δύο κόμματα αναξιόπιστα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τις δύο νίκες του το 2015, έμεινε ουσιαστικά χωρίς κομματική ηγεσία και αυτό ενίσχυσε τον συγκεντρωτισμό στην κορυφή: η δημοτικότητα του Αλέξη Τσίπρα δεν αντισταθμίστηκε με ισχυρή κομματική δομή, ενώ ενισχύθηκαν οι τάσεις για μια πλαδαρή οργάνωση με μοναδικό σημείο αναφοράς τον πρόεδρο-αρχηγό.
Το κόμμα δεν συζήτησε οργανωμένα την πολιτική της κυβέρνησης με αποτέλεσμα να μην μπορεί να την υπερασπίσει: η θεωρία της «κωλοτούμπας» που προβλήθηκε από τους αντιπάλους δεν είχε αντίπαλο, οι δύσκολες κυβερνητικές αποφάσεις, ενώ ήταν γενικά ορθές και πετυχημένες, συχνά μάλιστα πρωτοποριακές και διαποτισμένες με εκείνο που αποκαλούσαμε «ταξική μεροληψία», δεν μπορούσαν να υποστηριχθούν από το κόμμα – ούτε καν από τους βουλευτές και τις βουλεύτριές του που δεν στάλθηκαν «στη βάση του κόμματος και στον λαό: όσοι και όσες πήγαν, το έκαναν με δική τους πρωτοβουλία.
Η κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ
Η διαπίστωση ότι η κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν γενικά πετυχημένη χρειάζεται διευκρίνιση. Τα χαρακτηριστικά της επιτυχίας ήταν επτά:
πρώτον, η ανάσχεση της ανθρωπιστικής κρίσης στους πρώτους μήνες·
δεύτερον, η σταθεροποίηση των οικονομικών του κράτους·
τρίτον, η μείωση της ανεργίας κατά κοντά δέκα ποσοστιαίες μονάδες και η μικρή έστω, αλλά πραγματική, βελτίωση της κατάστασης της εργατικής τάξης·
τέταρτον, η σταθεροποίηση του εισοδήματος της μεσαίας εισοδηματικής τάξης και η αρχή μιας ανοδικής εξέλιξης·
πέμπτον, η θεμελίωση μιας σύγχρονης πολιτικής πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης·
έκτον, η προσέλκυση επενδύσεων (το 2019 οι άμεσες ξένες επενδύσεις είχαν επανέλθει στο επίπεδο του 2008)·
έβδομον, η επιτυχής εξωτερική πολιτική τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και, προπάντων, στο κορυφαίο ζήτημα των σχέσεων με τη Βόρεια Μακεδονία.
Όλα αυτά έγινα σε καθεστώς αφόρητων πιέσεων από τους δανειστές, με τους οποίους συνεργαζόταν στενά, υπονομεύοντας τη διαπραγματευτική θέση της χώρας, η αντιπολιτευόμενη Νέα Δημοκρατία του Σαμαρά, του Μεϊμαράκη και του Μητσοτάκη στο τέλος.
Δεν είναι εδώ ο τόπος να εκτεθούν λάθη, παραλείψεις και αντιφάσεις της κυβερνητικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Εάν υπήρχε έγνοια για το κόμμα και κατανόηση της αποστολής του, τότε θα είχε συζητηθεί ο απολογισμός που συντάχθηκε, εγκρίθηκε και θάφτηκε, ενώ η συζήτηση, δημόσια με ευρείες συνελεύσεις, θα μπορούσε να τον εμπλουτίσει, να απαλείψει στρογγυλέματα και να προσφέρει διδάγματα και επιχειρήματα για το μέλλον. Νομίζω ότι δεν ήταν παράλειψη, αλλά αντίληψη: δύσκολες συζητήσεις δεν χρειάζονται, προκαλούν γκρίνιες· προπάντων όμως εμπλέκουν το σύνολο του, κόμματος, αλλά και τον περίγυρό του στη συζήτηση και στη διαμόρφωση της πολιτικής κι αυτό θέτει σε κίνδυνο προνόμια και προσωπικές επιδιώξεις.
Το κόμμα σε ύπνωση
Πόσο καίρια σημασία είχε αυτό το έλλειμα το δείχνει ένα παράδειγμα: η άτακτη υποχώρηση στο ασφαλιστικό, με την άδικη καταδίκη του Γιώργου Κατρούγκαλου στις βουλευτικές εκλογές του 2023. Ο νόμος Κατρούγκαλου (στην πραγματικότητα Κατρούγκαλου-Αχτσιόγλου) όχι μόνο έσωσε τις συντάξεις, αλλά και έβαλε στοιχεία δικαιοσύνης στο σύστημα, ιδίως στις συντάξεις των αυτοαπασχολούμενων. Γι’ αυτό πολεμήθηκε λυσσαλέα, ενώ από την άλλη προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι οι συντάξεις σώθηκαν με αντάλλαγμα υποχωρήσεις στα λεγόμενα «εθνικά θέματα», δηλαδή τη συμφωνία των Πρεσπών. Αντίθετα, οι «διορθωτικές παρεμβάσεις» της κυβέρνησης Μητσοτάκη επανέφεραν αδικίες του προηγούμενου συστήματος υπέρ των πλουσιότερων, ενώ οι μειώσεις των εισφορών υπονομεύουν το σύστημα. Στο κόμμα, στα μέλη και στις οργανώσεις του δεν δόθηκε η αναγκαία σκευή για να υπερασπίσουν μια γενναία μεταρρύθμιση.
Για όλα αυτά ευθύνη φέρουν όσοι και όσες βρίσκονται ή βρέθηκαν σε θέσεις ευθύνης, από τον πρόεδρο μέχρι τα συντονιστικά των Οργανώσεων Μελών· βλέπεις, τίποτα δεν εμποδίζει μεσαία όργανα να αναλάβουν πρωτοβουλίες για συζήτηση στον χώρο τους, ακόμα και αν το γραφείο προέδρου, ο/η γραμματέας και το οργανωτικό γραφείο το παραμελούν.
Την ίδια ευθύνη φέρουν τα ίδια πρόσωπα και όργανα που στη διάρκεια της κυβερνητικής πενταετίας, ιδίως όμως μετά τον Σεπτέμβριο 2015, οι βουλευτές και βουλεύτριες, οι οργανώσεις, τα μέλη και ο περίγυρος του κόμματος δεν ενημερώνονταν συστηματικά και δεν συζητούσαν την κυβερνητική πολιτική, τις δυσκολίες, τους λόγους των υποχωρήσεων και υπαναχωρήσεων, τη διαπραγμάτευση, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, τις νίκες και τις ήττες. Η κανονικότητα σε μια κατάσταση όπως τότε θα ήταν το κόμμα να βρίσκεται σε διαρκή συνεδρίαση – αντ’ αυτού το βάλανε για ύπνο, ο οποίος διακόπηκε στο σύντομο διάστημα ανάμεσα στις δύο εκλογές του 2019 και συνεχίστηκε κατόπιν.
Γι’ αυτήν την κατάσταση ευθύνη φέρουν και οι ηγεσίες των τάσεων του κόμματος – όλες. Ο λόγος είναι ότι δεν εκπλήρωσαν την αποστολή τους, δηλαδή να παράγουν πολιτική. Περιορίστηκαν σε διαδικαστικά ζητήματα και σε γενικόλογες διακηρύξεις «αρχών», χωρίς να θέσουν σε συζήτηση τα εκάστοτε πολιτικά επίδικα· δίχως αυτή τη συζήτηση όλες οι αναφορές σε «αρχές» είναι ανούσιες και καταλήγουν σε αντιπαράθεση για θέσεις στα όργανα του κόμματος και σε δημόσια αξιώματα – λες και αυτές αρκούν για την ανάπτυξη πολιτικής. Έμαθε κανείς ποτέ τι διαφορετικό για τον Δήμο Αθηναίων εκπροσωπούσε ο καθένας και καθεμιά που έθεσαν υποψηφιότητα στην Πολιτική Γραμματεία; Εν παρόδω: προσέξατε ότι ο κ. Κασσελάκης και ομάδα του, δια στόματος της εκπροσώπου τους, της κ. Αυγέρη, «άδειασαν» αμέσως μετά τις εκλογές τον υποψήφιο της Ανοιχτής Πόλης Κώστα Ζαχαριάδη; Έτσι λειτουργούν αυτοί.
Αρχηγισμός και τακτικισμός
Αυτή η κατάσταση του κόμματος εξέθρεψε την αποδυνάμωση της δημοκρατίας και τον αρχηγισμό από τη μια και τον ρηχό τακτικισμό από την άλλη – φυσικά και με ευθύνη του Αλέξη Τσίπρα, αλλά όχι μόνο. Η κύρια ευθύνη του Αλέξη Τσίπρα ήταν βέβαια ότι εγκατέλειψε τη θέση του, ενώ η μόνη τελεσφόρα στάση θα ήταν η προκήρυξη έκτακτου συνεδρίου αμέσως, για τον Σεπτέμβριο, ώστε να εξεταστεί η κατάσταση και να ληφθούν αποφάσεις για την ανάταξη του κόμματος κι έπειτα να υπάρξει εκλογή ηγεσίας (με τις απαραίτητες διορθώσεις του καταστατικού). Τότε θα ήταν απολύτως σεβαστή – και ορθή – η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να μην είναι υποψήφιος. Με άλλα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ήταν ώριμος για να τον παραλάβει ο κ. Κασσελάκης.
Πρόθεσή μου ήταν αρχικά να γράψω για τη σύντομη πολιτεία του κ. Κασσελάκη στο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ο οποίος με κάθε ανάρτησή του στα κοινωνικά μέσα, με κάθε ομιλία ή συνέντευξή του μειώνει το κύρος και την αξιοπιστία του κόμματος και της όλης Αριστεράς. Το σχέδιο μου το χάλασε ο Αριστείδης Μπαλτάς με το άρθρο του στην Αυγή (22.10). Προσυπογράφω κάθε λέξη τού Μπαλτά – ό,τι περισσότερο είναι περιττό. Νομίζω όμως ότι αν δεν συζητηθούν όλα αυτά που ανέφερα παραπάνω, κι άλλα ακόμα, οι προσπάθειες ανάταξης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, της ανανεωτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς θα είναι ατελέσφορες.
