Γράφει η Δέσποινα Παπαδοπούλου
Ο φασισμός είναι η σκοτεινή πλευρά κάθε ανθρώπινης έκφρασης. Συνδέεται με τα πιο ζωώδη ένστικτα επιβίωσης, απεχθάνεται την οργανωμένη δημοκρατική συμβίωση και ιστορικά επικράτησε σε περιόδους βαθιάς κρίσης, ανομίας, αρνητικών ανακατατάξεων, όταν μια επιτακτική ανάγκη επιβίωσης ωθούσε στον αφανισμό του άλλου.
Ο φασισμός είναι ο αφανισμός του άλλου, του οποιουδήποτε άλλου, χωρίς διακρίσεις στην ακραία μορφή του γιατί δεν σταματά πουθενά. Το διαφορετικό για το φασισμό μεταλλάσσεται ανάλογα με την επιταγή των συγκυριακών αναγκών και σταματά εκεί που σταματά η απειλή μετά την επικράτηση του ισχυρού ανεξάρτητα από κανόνες.
Ο σύγχρονος φασισμός που συνδέεται με τη συγκρότηση και τη μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη κοινωνία έχει χίλια πρόσωπα, περισσότερο ή λιγότερο βάρβαρα. Ενυπάρχει στη γυναικοκτονία, στην επικράτηση του πατριαρχικού μοντέλου, στο κράτος, στα σώματα ασφαλείας, στο βάρβαρο οπαδισμό, ποδοσφαιρικό, πολιτικό, πολιτιστικό ή συνηθέστερα κοινωνικό, ενυπάρχει στις φυλετικές διακρίσεις τις οποίες τροφοδοτεί με δαιμονικοποιημένα χαρακτηριστικά, στις εθνικές και εθνοτικές ταυτότητες, στο γείτονα που προσπαθεί να επιβληθεί στο χώρο μέσω καταπάτησης γης, άσκησης εξουσίας, θορύβου ή έλλειψης σεβασμού στη γειτονική ανθρώπινη παρουσία ασκώντας λεκτική ή ψυχολογική βία και όχι μόνο.
Καθώς συγκροτείται με τη δημιουργία αρνητικών προτύπων, συνήθως επιλέγοντας συγκυριακούς ομαδικούς εχθρούς που τους θεωρεί “δαίμονες”, όπως οι γυναίκες, οι μαύροι, οι Εβραίοι, οι Άραβες, οι τσιγγάνοι, αλλά δεν έχει τέλος ο κατάλογος, είναι ετερόφωτος και δεν υπάρχει από μόνος του αν οι συνθήκες δεν του το επιστρέψουν.
Η φύση του φασισμού είναι βαθιά μεταφυσική εμπεριέχοντας όλα τα στοιχεία μιας θρησκευτικής απολυτότητας για αυτό και συνδέεται με την ιερή εξουσία (το ιταλικό fascismo – λατινικό fasces, αρχαίο ρωμαϊκό έμβλημα εξουσίας).
Η συμβολική αναφορά στο «αυγό του φιδιού» δείχνει ακριβώς αυτή τη δυναμική διάστασή του η οποία σε κάθε περίπτωση εξαρτάται από το κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό περιβάλλον.
Οι καιροί είναι δύσκολοι και σκοτεινοί και καλλιεργούν το φασισμό. Όσο αυξάνουν οι φόβοι των λαών θα μειώνονται οι αντιστάσεις τους στο φασισμό που θα τους δίνει σε φαντασιακό επίπεδο τη μαγική λύση της εξόντωσης του άλλου. Όσο πιο αδύναμες είναι οι οργανωμένες αντιδράσεις και τα αντιφασιστικά και αντιρατσιστικά κινήματα τόσο πιο ανεμπόδιστα θα επελαύνουν φασισμός-ρατσισμός με ότι αυτό συνεπάγεται. Όταν θα γίνουν αυτά κανονικότητα, δεν είμαστε μακριά, η ιστορία θα παραδοθεί στο μένος του γράφοντας άλλη μια μαύρη σελίδα της.
Όλοι είμαστε συνυπεύθυνοι για αυτή την καταστροφική εξέλιξη. Φάνηκε στις εκλογές όταν στο όνομα μιας πενιχρής καθημερινότητας που χορταίνει με ψίχουλα θυσιάσαμε την αξιοπρέπειά μας με αποτέλεσμα μια σοβαρή πλειοψηφία να ψηφίσει δεξιά και ακροδεξιά. Φάνηκε πριν τις εκλογές στα πειράματα που κάνουν τα προοδευτικά και αριστερά κόμματα. Όλα καταστροφικά, όλα όμως.
(*) Φωτογραφίες από την κινηματογραφική ταινία του Ινγκμαρ Μπέργκμαν “Το αυγό του φιδιού”
