Για να περιγράψουμε την κακοβουλία, την αυθάδεια από αίσθηση δύναμης, την προσβλητική ενέργεια, την παραβίαση, την βεβήλωση, την καταπάτηση η πιο δόκιμη λέξη είναι η “Ύβρις”.
Διαχρονικό δάνειο από την Αρχαία Ελληνική η “Ύβρις” επιβιώνει στο λεξιλόγιο μας ως λόγιος τύπος της βρισιάς αλλά και με την αρχική της σημασία αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας, δηλαδή της αλαζονείας, της περιφρόνησης του μέτρου.
Για την ετυμολογία της λέξης οι περισσότεροι γλωσσολόγοι συμφωνούν πως ή Ύβρις συντίθεται από το επίθετο βριαρός / βαρύς /ισχυρός, εύρωστος, ρωμαλέος και την πρόθεση υπέρ. Υπάρχει και η άποψη πως το πρώτο συνθετικό είναι η λέξη υς με ύψιλον, το αγριογούρουνο.
Η αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα ὓβρις→ ἂτη→ νέμεσις→ τίσις οι αρχαίοι πίστευαν πως η «ὕβρις» προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «ἄτην» δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου.
Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν» την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλαδή την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.
Ο Ντέιβιντ Όουεν γιατρός Νευρολόγος και πολιτικός, που είχε διατελέσει υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, στο βιβλίο του με τίτλο “Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία. Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια”, καταγράφει μαζί με άλλες νοσηρότητες, μια διαταραχή της συμπεριφοράς ορισμένων πολιτικών , που περιγράφεται ως το “σύνδρομο της ύβρεως”.
Το σύνδρομο αυτό αποκτά μεγάλη σημασία, αφού οι ηγέτες οι οποίοι πάσχουν από αυτό ,επηρεάζουν τις τύχες των λαών τους, αλλά και άλλων λαών , πολλές φορές καθοριστικά. Σύμφωνα με τον Όουεν, ο ηγέτης που έχει το σύνδρομο της ύβρεως:
- Θεωρεί τους πολίτες απλώς ένα πεδίο πού ασκεί την εξουσία του.
- Επιλέγει ενέργειες και δράσεις που ευνοούν την εικόνα του αυτή στον Λαό.
- Ταυτίζει τον εαυτό του με το κράτος ή ακόμα και με το έθνος!
- Στις δημόσιες ομιλίες του μιλάει σαν μεσσίας, εκθειάζοντας τις ενέργειές του .
- Αγνοεί τις υποδείξεις και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός του, αφού πιστεύει ότι έχει το αλάθητο και το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτός την αλήθεια.
- Έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.
Πηγή: Οι «Λέξεις» εμπεριέχονται στα Βιβλία – Ημερολόγια του Γιώργου Παπαζαχαρίου «Ταξιδεύοντας με τις λέξεις» 2020 – 2024 που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ταξιδευτής.
