Της ψυχολόγου Ακριβής Κονιδάρη
«Μην ανακατευτείς, δεν είναι δική σου δουλειά…μπορεί να βρεις το μπελά σου…»
Συνηθισμένες συμβουλές που σκοπό έχουν να μας αποτρέψουν από οποιαδήποτε επέμβαση όταν τύχει να γίνουμε μάρτυρες ενός βίαιου περιστατικού.
Το φαινόμενο της “απάθειας του παρατηρητή” μελετήθηκε πρώτη φορά από κοινωνικούς ψυχολόγους μετά τη δολοφονία της Κίτι Τζενοβέζε στο Κουίνς της Ν. Υόρκης το 1964.
Η νέα κοπέλα γυρνώντας πρωινές ώρες από τη νυχτερινή βάρδια στη δουλειά της έγινε θύμα στυγερής δολοφονίας στη γειτονιά της.
Για μισή ώρα δεχόταν αλλεπάλληλες μαχαιριές από έναν δράστη ο οποίος στη δική του που ακολούθησε ομολόγησε ότι παρότι άναψαν πολλά φώτα στα γύρω σπίτια κάνεις από τους ενοίκους τους δεν αντέδρασε.
“Όλοι ήταν τόσο παρόντες και όμως τόσο απόντες” γράφτηκε σε εφημερίδες της εποχής.
38 αυτόπτες μάρτυρες παρατηρούσαν μια γυναίκα επί 35 λεπτά να δέχεται μαχαιριές και να ψυχορραγεί χωρίς να κάνουν τίποτα. Ένας μόνο τηλεφώνησε στην αστυνομία και σε ασθενοφόρο. Οι υπόλοιποι επέστρεψαν στα κρεβάτια τους
Πολλά ήταν τα ερωτήματα που ακολούθησαν:
– έμειναν απαθείς λόγω του σοκ που υπέστησαν;
– ήταν τόσο εθισμένοι στη ΒΙΑ των τηλεοπτικών προγραμμάτων;
– μήπως η δύναμη και η βιαιότητα της δολοφονίας ξεπερνούσε τη δύναμη των προσωπικοτήτων τους;
– ήταν τελικά η κοινωνική απάθεια που επέδειξαν από μόνη της εκδήλωση επιθετικότητας;
Το συμπέρασμα των μελετητών ήταν πως όταν κάποιος αντικρίζει ένα στιγμιότυπο βίας βρίσκεται σε μια κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης και αναποφασιστικότητας.
Ο χρόνος που περνάει παραλύει τις αντιδράσεις του και τον οδηγεί σε σύγχυση ευθύνης. Όσο περισσότεροι δε παρευρίσκονται ως μάρτυρες ενός βίαιου γεγονότος τόσο λιγότερο υπεύθυνο αισθάνεται κάθε μεμονωμένο άτομο!
Τα φαινόμενα βίας (ενδοοικογενειακής, έμφυλης, βίας στα σχόλια) πληθαίνουν μετά τον εγκλεισμό της πανδημίας. Συχνά γίνονται πρώτες ειδήσεις στα ειδησεογραφικά δελτία
Τα συζητάμε μεταξύ μας, εύκολα αποδίδουμε ευθύνες σε διαφορετικούς αποδέκτες.
Όταν συμβεί να γίνουμε αυτόπτες μάρτυρες τους κάνουμε ένα βήμα πίσω, φοβούμενοι να “βγάλουμε τα κάστανα απ’ τη φωτιά”.
Μήπως τελικά γινόμαστε έτσι μέρος της κοινωνικής απάθειας που από μόνη της είναι εκδήλωση επιθετικότητας;
