Γράφει ο Αποστόλης Ραζής
Η αλληλεγγύη είναι μια σχέση που καλλιεργείται και αναπτύσσεται μέσα από την ενσυναίσθηση σε συνθήκες δύσκολες. Ίσως αυτή μόνο μπορεί να οδηγήσει σε πράξεις που ενισχύουν την ανθρώπινη υπόσταση. Το να δίνεις από το περίσσευμα σου χωρίς ή με μικρό κόστος είναι φιλανθρωπία.
Αλληλεγγύη σημαίνει να δίνεις είτε έχεις, είτε δεν έχεις, να μοιράζεσαι. Να βιώνεις το “μαζί με όλους ” συμπεριλαμβάνοντας όλους τους ανθρώπους χωρίς κανενός είδους διάκριση. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο και προαπαιτούμενο να το κατανοήσουμε αυτό για να μην οδηγηθούμε ακούσια στην “φιλανθρωπία”.
Σήμερα, στη χώρα μας, μέσα σε έναν επελαύνοντα καπιταλισμό, ο οποίος δρα με μια από τις μορφές του τον νεοφιλελευθερισμό με εσάνς κατσαπλιά, ζούμε ένα ζόφο. Μετά από μια πανδημία με 37.000 νεκρούς, με οικολογικές καταστροφές πολεμικού μεγέθους, αλλά και το κουρέλιασμα μαζί με τον εκφασισμό μιας κοινωνίας αποπροσανατολισμένης, γεμάτη αναίτιους ρατσιστικούς φόνους, κρατικούς και μη, βρισκόμαστε υπό την ηγεσία μιας κυβέρνησης που βλέπει τις διαδοχικές κρίσεις σαν ευκαιρίες, όπως κάθε καλός καπιταλιστής.
Σαν ευκαιρία για business προκειμένου να εφαρμόσει πολιτικές όπου ο άνθρωπος χάνει την θέση του στον κόσμο, όπως τον ξέρουμε. Το είχε πει άλλωστε η ηγέρια τους, Margaret Thatcher “And, you know, there’s no such thing as society. There are individual men and women and there are families.” (Δεν υπάρχει κοινωνία αλλά άτομα, άνδρες και γυναίκες καθώς και οικογένειες).
Ουσιαστικά μπαίνουμε σε μια περίοδο όπου ο άνθρωπος εξωθείται βίαια από το επίκεντρο, παύει να είναι το υποκείμενο – άνθρωπος και το χρήμα παίρνει την θέση του. Μετατρέπεται στο “άτομο” εκείνο που φέρνει ή αναλώνει χρήμα, που καθορίζει την αξία του ως ύπαρξη. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι ενδεικτικές: Τα υποκείμενα νεκρά ή ζωντανά περιγράφονται ως άτομα και όχι ως άνθρωποι.
Στην σωστή πλευρά της ιστορίας
Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα δύσκολες για όλους. Εμείς λοιπόν που θέλουμε να βρισκόμαστε στην ορθή πλευρά της ιστορίας, να μην χάσουμε την ανθρώπινη υπόσταση μας, ας κάνουμε όχι αυτό που μπορούμε, αλλά να υψωθούμε πέρα από τα στενά κομματικά μας τείχη και να κάνουμε την αλληλεγγύη υπόθεση όσο περισσότερων ανθρώπων μπορούμε. Να συμπαρασύρουμε και άλλες δυνάμεις που πιθανόν να βρίσκονται εγκλωβισμένες σε άλλα ιδεολογικο-πολιτικά σχήματα.
Ποιές είναι οι κυρίαρχες ανάγκες σήμερα στην Ελληνική κοινωνία; Το δικαίωμα της εργασίας, η κάλυψη των στοιχειωδών βιοτικών αναγκών, η πρόσβαση στην υγεία, η εκπαίδευση, η πρόσβαση στον πολιτισμό και η διασφάλιση αξιοπρεπούς κατοικίας. Όλες αυτές οι ανάγκες κινδυνεύουν από το άγχος της επιβίωσης σ’ ένα περιβάλλον γεμάτο απειλές όλων των ειδών, που είναι ασύμμετρες, ανεξέλεγκτες, απρόβλεπτες, ραγδαίες και εφιαλτικές.
Οι πολίτες βιώνουν μια κατάσταση ασφυξίας με τα εργασιακά ζητήματα που δεν εξαρτώνται από τις προσωπικές δεξιότητες ή όρους που μπορούν να ελεγχθούν. Η νομοθεσία, που ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα φιλική προς τον πολίτη, τώρα με διάφορα άλλοθι καταλήγει στο πλέον τοξικό περιβάλλον που είχαμε να δούμε από τον καιρό της κατοχής. Οι συνθήκες δημιουργούν έκτακτες ανάγκες και πανικό σε όλους. Πέρα από την αντίσταση και τις πολιτικές απαντήσεις σε όλα αυτά, που υποχρεούμαστε να δώσουμε σαν αριστερά, τούτες τις μέρες, υπάρχει και η ποικιλόμορφη στήριξη που πρέπει επίσης να προσφέρουμε σε όλους.
“Το ΕΑΜ μας έσωσε απ’ την πείνα, έφτιαξε ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ” όπως έλεγε και ο ύμνος του ΕΑΜ. Ακριβώς αυτό, δεν έφτανε μόνο η αντίσταση αλλά έπρεπε πρωτίστως να δώσει κι ένα χέρι να σταθεί στα πόδια του ο λαός. Μετά λοιπόν την βοήθεια που έδωσε στον λαό και τον κράτησε όρθιο, μέσα από την αλληλεγγύη, δημιούργησε και τους απαραίτητους δεσμούς εμπιστοσύνης που οδήγησαν σ’ αυτό το τεράστιο παλλαϊκό κίνημα.
Η θέληση να προσφέρουμε
Η αριστερή πρωτοβουλία πρέπει πρωτίστως να είναι αποτελεσματική και δευτερευόντως θα φέρει πολιτικά αποτελέσματα. Χωρίς αποτελεσματικότητα δεν είναι παρά φτηνή προπαγάνδα, ορατή πανταχόθεν. Από την άλλη, η όποια επιτυχία θα έχει άμεση προβολή στον πρωτοπόρο που θα οργανώσει, προωθήσει και υλοποιήσει την κίνηση αυτή.
Τίποτα δεν μπορεί να γίνει άμεσα με μαγικό ραβδί. Αλλά αποτελεί τροφή για σκέψη. Απαιτείται δουλειά, επινοητικότητα, πείσμα, υπομονή και ταχύτητα. Αν θέλουμε να μπούμε σε τούτο το όμορφο ταξίδι τίποτα δεν μας λείπει. Το μόνο προαπαιτούμενο είναι η θέληση μας να προσφέρουμε. Οι κοινωνικές ανάγκες είναι τεράστιες σε πολλούς τομείς. Απλά είναι απαραίτητο να σκεφτόμαστε ανοιχτά και να έχουμε το βλέμμα μας στραμμένο στην κοινωνία. Τα κομματικά πλαίσια μερικές φορές είναι πολύ στενά και δεν μας επιτρέπουν την περιφερειακή, λεγόμενη, όραση. Όμως η συνάφεια με τον κόσμο εκεί έξω διευρύνει τους ορίζοντες και πολλαπλασιάζει τις οπτικές γωνίες.
Το καθεστώς αυτό, που ζούμε στο πετσί μας, διεξάγει αγώνα λυσσαλέο να μας φέρει τουλάχιστον 250 χρόνια πίσω, στην εποχή προ της Γαλλικής επανάστασης. Είναι λοιπόν ανάγκη να δώσουμε την μάχη στην κοινωνία μέσα απ’ τα κινήματα εκεί που πάντα ζούσε και ανέπνεε η ριζοσπαστική αριστερά, δίπλα και μέσα στο λαό. Ο αγώνας θα είναι πολύ σκληρός για , Liberté Ελευθερία, Égalité Ισότητα και ας μην ξεχνάμε την Fraternité Αδελφοσύνη! Είναι απαραίτητη.
Και κάτι τελευταίο δεν επιτρέπεται με τις πράξεις αλληλεγγύης μας να δημιουργήσουμε “παράγοντες”. Αυτό δεν αποτελούσε ποτέ μέρος της αριστερής ιδεολογίας και πράξης, θα ήταν καταστροφικό. Η αριστερά τώρα χρειάζεται να δράσει: Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιοί;
Οι μεγάλες λεωφόροι δεν ανοίγουν με βολονταρισμούς, μ’ ευχολόγια και marketing αλλά όπως λέει κι ο Antonio Machado:
“Caminante, son tus huellas
el camino y nada más;
Caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.
Al andar se hace el camino,
y al volver la vista atrás
se ve la senda que nunca
se ha de volver a pisar.
Caminante, no hay camino
sino estelas en la mar.”
Διαβάτη, τα ίχνη σου είναι
μόνο ο δρόμος και τίποτε άλλο
Διαβάτη δεν υπάρχει δρόμος,
ο δρόμος γίνεται βαδίζοντας…
Βαδίζοντας γίνεται ο δρόμος
και γυρίζοντας το βλέμμα πίσω
φαίνεται το μονοπάτι
που ποτέ δε θα ξαναπατήσεις
Διαβάτη δεν υπάρχει δρόμος
μόνο απόνερα στη θάλασσα.”
μτφρ Βασίλη Λαλιώτη
