Το κείμενο της αείμνηστης δημοσιογράφου και εκδότριας της «Καθημερινής» Ελένης Βλάχου περιλαμβάνεται στον πρώτο τόμο του τετράτομου έργου της «Δημοσιογραφικά χρόνια – Πενήντα και κάτι» (Εκδόσεις Ελευθερουδάκης) και αναδημοσιεύτηκε στις 23 Οκτωβρίου 2023 στην Εφημερίδα των Συντακτών
«Οι εντυπώσεις της εμβληματικής Ελένης Βλάχου, που, ως νέα δημοσιογράφος, παρακολούθησε το 1948 στη Νέα Υόρκη τη σύνοδο του ΟΗΕ στην οποία δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ.
Η γέννηση του κράτους του Ισραήλ το 1948 ήταν ένας διπλωματικός αιφνιδιασμός για τη νεοσύστατη τότε «διεθνή κοινότητα» και τον ΟΗΕ, ιδρυμένο μόλις τρία χρόνια πριν. Αιφνιδίασε τους Σοβιετικούς, τους Άραβες, τους Κινέζους, τους Άγγλους και όλους τους συνδιαμορφωτές της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής του κόσμου. Κι ήταν μια εξέλιξη καθόλου ευπρόσδεκτη έτσι όπως προέκυψε, ακόμη και για μια αστή, συντηρητική, αλλά εξαιρετικά διορατική και ρεαλίστρια δημοσιογράφο και πολιτικό.
Η Ελένη Βλάχου, νέα δημοσιογράφος το 1948, στη Νέα Υόρκη, παρακολουθεί στις προσωρινές εγκαταστάσεις του ΟΗΕ τη «γέννηση του νέου κράτους με τον παντοδύναμο νονό», τις ΗΠΑ, περιγράφει γλαφυρά αυτό που η ίδια αποκαλεί «διπλωματικό ρεζίλι πρώτου μεγέθους» και υπαινίσσεται με ένα ερώτημα τις αιματηρές δεκαετίες που ακολούθησαν.
Στις προσωρινές εγκαταστάσεις των Ηνωμένων Εθνών πηγαίναμε κατευθείαν όλοι οι ξένοι δημοσιογράφοι που είχαμε να ανασυνδέσομε παλιές γνωριμίες που είχαν υποστεί φθορές από τα χρόνια και τα τραύματα του πολέμου. Βρίσκαμε παλιούς φίλους, δημιουργούσαμε καινούριους, και ξαναβρίσκαμε με χαρούμενη έκπληξη ζωντανό το όνομα της «Καθημερινής» και των άλλων συναδέλφων… Από όλες τις ημέρες που πέρασα μέσα στην καρδιά των Ηνωμένων Εθνών, στο Λέικ Σαξές, μία μου έμεινε χαραγμένη στη μνήμη, αληθινά αλησμόνητη: η ημέρα που γεννήθηκε –μέσα σε αγωνία, σε φλόγες και σε θάνατο– το κράτος του Ισραήλ.
Η Επιτροπή για το Παλαιστινιακό συνεδρίαζε ακόμη μια φορά και ήταν σε πλήρη απαρτία. Κοντά στον Κινέζο Πρόεδρο κ. Τσαγκ, καθόταν ο μέγας άρχοντας, ο κ. Τρύγκβε Λή, ένα ατάραχο, φαρδύ πρόσωπο με μισόκλειστα μάτια. Ηταν εκεί και ο άλλος «αστέρας», ο κ. Γκρομύκο, με τη δική του σκοτεινή φωτογένεια και γοητεία «σκληρού Ρώσου» που είχε ξετρελάνει εκατοντάδες ξανθές και κομψές που γυρνούσαν στους γυαλιστερούς διαδρόμους του κτιρίου. Ο Άγγλος αντιπρόσωπος, ο Σερ Αλεξάντερ Καντόγκαν, αριστοκρατική μορφή, έκλεινε αυτή που ονομάζαμε «Θερμή Γωνιά» και κρατούσε όλα τα βλέμματα καρφωμένα επάνω της.
Ενας δημοσιογράφος πλάι μου μου διηγούταν διάφορα διεθνή κουτσομπολιά, και μου επέστησε την προσοχή σε ένα ζευγάρι ακουστικά κρεμασμένα στην καρέκλα μου, συνδεδεμένα με ένα διακόπτη. Εφόρεσα τα ακουστικά, εγύρισα το διακόπτη, και άκουσα μια ατάραχη, καθαρή φωνή να λέει γαλλικά αυτά τα οποία ο ομιλητής στην έδρα έλεγε αγγλικά. Την ίδια στιγμή. Ετελείωνε τη φράση ο Αγγλος και ο μεταφραστής την τελείωνε μαζί του με καθυστέρηση μερικών δευτερολέπτων.
● Κοιτάξτε τους!… μου είπε ο γείτονας που αντελήφθη την έκπληξή μου. Είναι εκεί μέσα, σ’ αυτά τα γυάλινα θεωρεία… Οι καλύτεροι μεταφραστές του κόσμου, και οι ταχύτεροι.
Γυρίζω το διακόπτη. Η φωνίτσα μιλάει τώρα ολοταχώς ρώσικα. Πιο πέρα, ακούω ισπανικά… Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται αυτός ο άθλος… «Ως τώρα, σ’ αυτές τις Διεθνείς Συνεδριάσεις, το δυστυχισμένο ακροατήριο ήταν υποχρεωμένο να υφίσταται, ένα Κινέζο, για παράδειγμα, να… κελαηδάει επί μια ώρα, και εν συνεχεία δύο μεταφραστές, έναν Αγγλο και ένα Γάλλο, να επαναλαμβάνουν το κείμενο για άλλες δύο ώρες… Εκείνο το ίδιο απόγευμα, εξελίχθηκε ως το πιο δραματικό της Ιστορίας του Ο.Η.Ε.
Ξαφνικά, ένας βαρύς άνθρωπος με πλούσια γκρίζα μαλλιά σηκώθηκε και ζήτησε το λόγο. Απλώθηκε νεκρική σιωπή. Κάποια ανησυχία, ένα προαίσθημα είχε ταράξει την ατμόσφαιρα. Και πράγματι, όταν ακούστηκε η φωνή και αντήχησαν τα πρώτα λόγια, ένας αέρας που έφθανε από το παρελθόν πάγωσε τη μεγάλη αίθουσα:
● Κύριοι, σήμερα φθάνομε στο τέρμα μιας πορείας που έχει διαρκέσει δύο χιλιάδες χρόνια. Αυτή τη στιγμή μαθαίνω ότι στην Παλαιστίνη οι συμπατριώτες μου ανακήρυξαν το νέο ανεξάρτητο Εβραϊκό Κράτος. Το νέον κράτος θα φέρει το όνομα Ισραήλ…
Ισραήλ!… Σε λίγα δευτερόλεπτα η πανάρχαιη αραβική ονομασία θα έφθανε αναγεννημένη ως τις άκρες του κόσμου. Το νέο κράτος του Ισραήλ. Τα λίγα λόγια που ακούστηκαν σαν κεραυνός τα είχε πει ο Δόκτωρ Αμπα Χιλλέλ Σίλβερ, διευθυντής του Εβραϊκού Γραφείου της Νέας Υόρκης. Η αναστάτωση και η γενική νευρικότης οφειλόταν στο ότι κανείς δεν περίμενε η δήλωση αυτή να γίνει πριν από τις έξι το απόγευμα, όταν επισήμως τελείωνε η αγγλική εντολή…
Ενας στόλος από γυαλιστερά αυτοκίνητα μας μετέφερε όλους, επισήμους και ανεπισήμους, στο άλλο κτίριο, στο «Φλάσιγκ Μέντοους», ένα τέταρτο μακριά. Εκεί οι ίδιοι άνθρωποι, με μόνη διαφορά ένα Πρόεδρο Αργεντινό στη θέση του Κινέζου, κάθισαν όχι γύρω από ένα τραπέζι παρά σε εδώλια.
Η γενική νευρικότης είχε αυξήσει σημαντικά. Ακόμη μια αφελής αισιόδοξη εντύπωση περίμενε ότι εκεί στις έξι που εθεωρείτο ως η «ιστορική ώρα», θα βρισκόταν ακόμη λύση, θα νικούσε κάποια φωτεινή μαγική ιδέα που θα ένωνε Αραβες, Εβραίους, Ρώσους, Αγγλους, Αμερικανούς, όλους. Και τότε, στις έξι και τρία λεπτά ακριβώς, έσκασε η μπόμπα. Κάποιος ανώνυμος είπε: «Ακουσα ότι η Αμερική αναγνώρισε το Ισραήλ…».
Δεν ήταν δυνατόν! Τόσο γρήγορα! Ενα λεπτό αργότερα, κάποιος το έγραψε σε ένα χαρτάκι και το έστειλε στον Πρόεδρο. Ολοι παρακολουθούσαμε την κάθε κίνηση, ακούγαμε την κάθε λέξη, τον κάθε ψίθυρο. Ο Πρόεδρος διέκοψε τον ομιλητή της στιγμής και στράφηκε προς τον αρχηγό της αμερικανικής αντιπροσωπείας, τον δόκτορα Τζέσσοπ. Τον ρώτησε αν γνώριζε τίποτε σχετικώς με την αμερικανική αναγνώριση.
● Οχι, δεν έχω λάβει γνώσιν τέτοιου γεγονότος, απάντησε ο επίσημος αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Πολιτειών. Την αίθουσα την ετράνταζε κυριολεκτικά αυτό που κρίθηκε σαν ένα διπλωματικό ρεζιλίκι πρώτου μεγέθους. Ποτέ τόσοι αγανακτισμένοι άνθρωποι δεν εκφράζονταν υψηλοφώνως σε τόσες διαφορετικές γλώσσες! Οι Αμερικανοί ήταν στόχος πικρότατης ειρωνείας…
«Επρεπε να μας είχαν προμηθεύσει ένα ραδιόφωνο, να μαθαίνομε τις αποφάσεις που παίρνουν…» Ο πρίγκιψ Φεϊζάλ αλ Σαούντ, αρχηγός της αραβικής αντιπροσωπείας, καθισμένος σε μια βαθιά πολυθρόνα, ντυμένος με τα ρούχα των προγόνων του, κρατούσε μια απόλυτα περιφρονητική σιωπή και μόνος ο Εβραίος ηγέτης με το κεφάλι γέρικου λιονταριού, ο δόκτωρ Αμπα Χιλλέλ Σίλβερ, δεχόταν συγχαρητήρια και έσκυβε ευλαβικά το κεφάλι, λέγοντας: «Να ζήσει το Ισραήλ…». Το νέο κράτος είχε γεννηθεί και αποκτήσει κιόλας ένα παντοδύναμο νονό. Αραγε με τη βοήθειά του θα υπερνικούσε τα μίση που το περικύκλωναν;»
Η Ελένη Βλάχου έγραψε τον Απρίλιο του 1975 με αφορμή την επέτειο του πραξικοπήματος μια σειρά έξι άρθρων για τις μέρες του 1967.
