Για να περιγράψουμε τη μεγάλη ανακατωσούρα, την απόλυτη αταξία, συχνά στο καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε την στερεότυπη έκφραση «φύρδην μίγδην».
Το φύρδην και το μίγδην ανήκουν στην κατηγορία των αρχαίων επιρρημάτων με την περίεργη -για τη σημερινή γλώσσα- κατάληξη «-δην».
Απ’ αυτήν την κατηγορία στον καθημερινό μας λόγο έχουν επιβιώσει ελάχιστα, 12 μόλις λήμματα-επιρρήματα με κατάληξη -δην καταγράφονται στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής.
Εξ αυτών τα πλέον συχνά χρησιμοποιούμενα σήμερα είναι τα βάδην, τροχάδην, αριστίνδην, συλλήβδην, το άρδην εκ του αίρω, το συστάδην (από το συνίσταμαι): από κοντά, σώμα με σώμα, μάχομαι/μάχη εκ του συστάδην και το χύδην εκ του χέω που συναντάται κυρίως στη ναυτική ορολογία για τα χύδην – χύμα φορτία.
Τα συνώνυμα φύρδην μίγδην που χρησιμοποιούνται, μόνο ζευγαρωμένα είναι σχήμα υπερβολής που προσδίδει έμφαση στην χαοτική κατάσταση.
Το Φύρδην προέρχεται από το φύρω=ανακατεύω συνήθως στερεά μέ υγρά, στην αρχή χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει ένωση νερού με αλεύρι, εξ ου και το φύραμα.
Το Μίγδην εκ του μίγνυμι= ανακατεύω, αναμειγνύω, κυρίως λέγεται για υγρά, και όχι μόνο. Η ενέργεια εἶναι ἡ μείξη και το αποτέλεσμα εἶναι τό μείγμα.
Σχετικό και τό κεράννυμι μέ τό οποίο ανακατεύω (σέ κέρας/κέρατο) υγρό με υγρό, ἡ ενέργεια εἶναι ἡ κρᾶσις (ἐξ οὗ και κρασί) και τό αποτέλεσμα εἶναι τό κράμα.
Συνώνυμο του φύρδην μίγδην το κουλουβάχατα που προέρχεται από τα αραβικά (kulluwahad = όλα ένα).
Η λέξη πρωτοεμφανίστηκε το 1868 σε φυλλάδιο του Θ. Ι. Κολοκοτρώνη, εγγονού του ήρωα της Επανάστασης, το οποίο έφερε τον τίτλο: “Η κουλουβάχατα ή αι φύρδην μίγδην σημεριναί ιδέαι” και το οποίο σας προσφέρει σήμερα το Καμίνι.
Πηγή: Οι «Λέξεις» εμπεριέχονται στα Βιβλία – Ημερολόγια του Γιώργου Παπαζαχαρίου «Ταξιδεύοντας με τις λέξεις» 2020 – 2024 που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ταξιδευτής και τις δημοσιεύουμε με την άδεια και του εκδότη, Κώστα Παπαδόπουλου και του Γιώργου Παπαζαχαρίου.
Προηγούμενες προσφορές με θέμα την Αριστερά:
Τι είναι και τι θέλει το ΚΚΕ Εσωτερικού
Προβλήματα πολιτικής και ιδεολογίας
Πρόγραμμα Δημοκρατικής Διεξόδου
Γιατί δύο κομμουνιστικά κόμματα
Η απολογία του Μπάμπη Δρακόπουλου
Προσφορές με άλλα θέματα
Δημήτρης Γληνός: Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ
