Ανάρτηση της Ναταλίας Κακουλίδου που δημοσιεύουμε με την άδεια της
Σαν χθες το 1995 έγινε release η ταινία Underground του Emir Kusturica η οποία έκλεψε τον Χρυσό Φοίνικα εκείνης της χρονιάς κυριολεκτικά μέσα από τα χέρια του Θεόδωρου Αγγελόπουλου και το «Βλέμμα του Οδυσσέα» στο οποίο δόθηκε το μεγάλο βραβείο της επιτροπής. Ήταν μάλιστα τέτοιο το πικάρισμα του Θεόδωρου που δήλωσε ευθαρσώς στο κοινό, παραλαμβάνοντας το «δεύτερο» βραβείο του, πως είχε προετοιμαστεί για το “Χρυσό”. Δεν υπολόγισε καλά όμως.
Το Underground, σημειολογικό για ό,τι συμβαίνει και διαμείβεται υπογείως, είναι μια ταινία της οποίας ο δημιουργός μπαινοβγαίνει πίσω μπρος από τον μικρόκοσμο του «προσωπικού» στη μεγάλη εικόνα του “πολιτικού”, βάζοντας στο μίξερ τα πιο παράταιρα υλικά, περίπου σα να διενεργεί ένα πείραμα.
Στην ταινία παρακολουθούμε για σχεδόν τρεις ώρες ένα “αγαπητικό” συνονθύλευμα από γλέντια, χορούς και παραδοσιακές μουσικές, τρέλα, ξύλο, χρήμα, σεξ, ερωτισμό, άγρια ζώα, την εξέλιξη μιας φιλίας, τα όνειρα για μια πατρίδα, την προδοσία και τη συντροφικότητα.
Κοινός παρονομαστής ο πόλεμος, και πάλι ο πόλεμος, ο πόλεμος ξανά, ο εθνικισμός, η προπαγάνδα και οι συλλογικές αυταπάτες. Κι όλα αυτά υπό το άκουσμα του χάλκινου “Κά-λα-σνί-κοφ” Μπρέγκοβιτς που χωρίς αυτόν η ταινία δεν θα ήταν καθόλου αυτή που ξέρουμε. Θα μπορούσε ένα τόσο βαρυφορτωμένο πείραμα να έχει καταλήξει σε κινηματογραφική φάρσα, το έχουμε δει να συμβαίνει. Ο Κουστουρίτσα όχι μόνο δεν πελάγωσε, αλλά τα πήρε όλα και έφυγε, κι όχι μόνο από τις Κάννες.
Το Underground δεν είναι απλώς μια αγαπημένη ταινία για την «ιστορία μιας χώρας που κάποτε υπήρχε» μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Τολμώ να πω με αταλάντευτη σιγουριά πως είναι ένα ξέφρενο γιορτάσι γυρισμένο με αξιοθαύμαστη κινηματογραφική ευφυία, μια διπολική γιορτή με ένα συνεχές plot twist ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό της ανθρώπινης μοίρας. Του χρόνου θα απέχουμε από την εποχή του Underground 30 ολόκληρα χρόνια. Η σκόνη του χρόνου όχι μόνο δεν σκέπασε αυτό το Υπόγειο αλλά το αναδεικνύει.
Σημείωση, Καμίνι: Δύο χαρακτηριστικά μουσικά θέματα από την ταινία
Το Kalasnjikov του Goran Bregovic που αναφέρεται στο κείμενο
Το κύριο μουσικό θέμα Underground (Андерграунд) 1995 Emir Kusturica
