Γράφει η Αγγέλικα Σαπουνά. Πίνακας εξωφύλλου Kaoru Yamada
Ένας γνωστός μου λέει ότι είναι μοιραίο κάθε γενιά ν’ ανακαλύπτει τη φωτιά και τον τροχό, κι έχει μάλλον δίκιο για τα βασικά, αν και μ’ εκνεύρισε όταν το πρωτοάκουσα.
Τα βασικά: Ο έρωτας, ο θάνατος, ο φθόνος, η εξέγερση, ο δρόμος, το σπίτι. Οι γυναίκες, οι άντρες, τα παιδιά. Το νερό, το ψωμί, ο αέρας. Οι φίλοι, οι δικοί, οι ξένοι, τα λεφτά, ο πόλεμος, η ειρήνη, το χθες που υπήρξε, το αύριο που ίσως, το σήμερα;
Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν;
Σήμερα, το να μιλάς για πολιτική, πόσο μάλλον το να «κάνεις πολιτική» παρουσιάζεται άρρηκτα συνδεδεμένο με την «επικοινωνία», την «τεχνολογία», την «αριστεία». Με τους τίτλους να επι-κυρώνουν και να νομιμοποιούν τα περιεχόμενα, τα πεδία αναφοράς να ορίζουν τις αιτιώδεις σχέσεις, τα σωστά κουμπιά να πυροδοτούν αλυσσιδωτές αντιδράσεις: Η μηχανή από μέσα, απ’ έξω τι κάνει θα φανεί. Παράλληλα, το πολιτικό ον πρέπει να δείχνει ότι είναι «σαν κι εμάς», ότι τραβάει τα ίδια ζόρια, έχει τις ίδιες αγωνίες, ψάχνει να βρει κοινές λύσεις.
Λες και δεν το ξέρει ο καθένας, βαθιά μέσα του, πού είναι οι ομοιότητες και πού οι διαφορές, λες και δεν διαλέγουμε αυτό που μας εμπνέει, για λόγους που δεν είναι ίδιοι για όλους και ποτέ ίδιοι δεν θα γίνουν. Λες και τα «κοινωνικά μέσα δικτύωσης» είναι αληθινά καφενεία ή τραπέζια ή επισκέψεις σε σπίτια: Όταν σβήσει το φως του κινητού, το σπίτι είναι άδειο ή όπως είναι.
Το κακό, βέβαια, όταν μεγαλώνεις, είναι ότι έχεις μάθει πράγματα που δεν ξεμαθαίνονται, γιατί απλά τα βλέπεις πλέον ή τα ακούς, χωρίς να το σκέφτεσαι και χωρίς να στα εξηγούν, όπως όταν είσαι νέος και προσπαθείς να καταλάβεις. Και λες «α, να, αυτό ήταν εδώ» ή «α, ναι, τόλεγε κι η μάνα μου κάπως έτσι» κι ούτω καθεξής.
Το χειρότερο για μας τους –και καλά– μπούμερς είναι ότι φτιάξαμε την ταυτότητά μας ως αμφισβητίες της καταπίεσης ενός ορισμένου στάτους κβο και τώρα μας λένε «σκάστε τώρα εσείς, αρκετά μας καταπιέσατε, ναι, τώρα εμείς σας αμφισβητούμε» και μας φαίνεται πως μας σερβίρουν ξαναζεσταμένο φαγητό, κακομαγειρεμένο κιόλας μερικές φορές, κάπως σαν τους «καρπούς της γης»: Μια κουταλιά φάβα, μια φακές και μια φασόλια σε τεράστιο πιάτο, που σέρβιραν τα πρώτα εστιατόρια «γαστρονομίας», εφεύρεση των γιάπηδων, εκείνων δηλαδή που ξαναφόρεσαν κοστούμια και γραβάτες και νόμισαν ότι έγιναν αφεντικά, επειδή έτσι τους είπαν τ’ αφεντικά τους!
Μερικές από τις ωραιότερες σκέψεις που έχω διαβάσει ειπώθηκαν από ανθρώπους τόσο παλιούς που απορείς πώς έφτασαν μέχρι εδώ τα έπεα πτερόεντα. Και το ζητούμενο ειπώνεται και ξαναδιατυπώνεται αιώνες τώρα και πάντα έτσι θάναι – όσο το πάντα των ανθρώπων θα υπάρχει, αφού, μετά τη Χιροσίμα, το «πάντα» έπαψε να είναι «για πάντα» κι έμεινε «Αιών παις παίζων πεσσεύων».
Πολύ μπέρδεμα θα μου πείτε. Ναι, έτσι είναι και σας μιλάω με την καινούργια ταυτότητα που μας αποδόθηκε, σε μένα και τις φίλες και τους φίλους μου, την ταυτότητα «μπούμερς», εκείνα δηλαδή τα παιδιά και τα εγγόνια αυτών που έζησαν τον δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο και τα παρεπόμενά του.
Εκείνα τα κορίτσια και τ’ αγόρια που άκουγαν στο πικάπ στο δωμάτιό τους «Confusion will be my Epitaph» κι η μάνα φώναζε από μέσα «χαμήλωστο το ρημάδι, κοιμάται ο κόσμος».
Εκείνα τα κορίτσια και τ’ αγόρια που δεν παντρεύονταν γιατί ήθελαν πρώτα «να συζήσουν», κι ας ήταν σ’ ένα δωμάτιο με υδραυλικά χαλασμένα και ρούχα κρεμασμένα σε καρφί στον τοίχο.
Που πήγαιναν «διακοπές», σινεμά, θέατρο, συναυλίες, χωρίς να κλείσουν από πριν ούτε καν εισιτήριο γιατί «κάτι θα βρούμε» και κάτι έβρισκαν.
Που έκαναν εκτρώσεις γιατί δεν ήθελαν να γίνουν γονείς αφού ήταν ακόμη παιδιά, κι ύστερα δεν το ξανασυζητούσαν γιατί είχαν πια μεγαλώσει.
Που όταν χώριζαν, τόσκαγαν με ταξί γιατί δεν είχαν αυτοκίνητο κι εξαφανίζονταν «στη Σαλονίκη και τα άλλα τα νησιά», στο σπίτι δεν γινόταν να γυρίσουν.
Και που ύστερα, μετά από λίγα χρόνια, λίγες ώρες ή λίγα λεπτά, είχαν πια μεγαλώσει, και τα παιδιά τους είχαν μεγαλώσει κι ακόμη τους ζητούσαν συμβουλές, και οι γονείς δεν ήταν πια εκεί για να τους λένε τι να κάνουν κι αυτοί να κάνουν το αντίθετο – κι είχαν γίνει ξαφνικά «μπούμερς»: Τι σημαίνει αυτό;
Πριν οι «μιλλένιαλς» ή και η «τζενερέισιον Ζ», τα παιδιά μας, δηλαδή, ημών των μπούμερς, μεγαλώσουν τόσο ώστε ν’ αρχίσουν ν’ αναρωτιούνται με τη σειρά τους «how did I get here?», θέλω να σας χαρίσω τρία τραγούδια boomers’ style – ένα για το χθες, ένα για το αύριο, ένα για πάντα – κι ένα ακόμη παλιότερο ποίημα για όλα τα παιδιά.
Έτσι για το γούστο, για τη νοσταλγία, για τη χαρμολύπη της ημέρας. Άλλωστε, αύριο είναι μια άλλη μέρα.
1980
1978
1969
