Κριτική του Στράτου Κερσανίδη για την ταινία «Λυκόφως» Περισσότερα κείμενα και κριτικές μπορείτε να βρείτε στο blog του
Το 1990 ο Ούγγρος σκηνοθέτης Γκιόργκι Φέχερ σκηνοθέτησε το «Λυκόφως» (Szürkület). Ένα απαστράπτων αριστούργημα, ένα μοναδικής ομορφιάς έργο τέχνης, μια ταινία μυστηριακή, μία έκρηξη αισθήσεων και παραισθήσεων που είναι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί με λόγια.
Η ιστορία είναι απλή. Ένας αστυνομικός επιθεωρητής ερευνά την υπόθεση δολοφονίας ενός κοριτσιού. Ο άνδρας που βρήκε το σώμα του κοριτσιού ανακρίνεται ως ύποπτος και κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων αυτοκτονεί. Ο επιθεωρητής σίγουρος πως δεν ήταν αυτός ο ένοχος συνεχίζει με επιμονή την έρευνά του.
Ασπρόμαυρες εικόνες εκπληκτικής ομορφιάς, εικόνες μυστηριακές και ατμοσφαιρικές. Μια ταινία σαγηνευτική που έτσι και ξεκινήσεις να τη βλέπεις αποκλείεται να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της μέχρι να τελειώσει.
Δυστυχώς το εκπληκτικό αυτό αριστούργημα που γυρίστηκε το 1990 σχεδόν ξεχάστηκε. Και μαζί του ξεχάστηκε και ο δημιουργός του, ο Γκιόργι Φέχερ (György Fehér) που πέθανε το 2002 στα 63 του χρόνια.
Το «Λυκόφως» αποτελεί ριμέικ του γερμανικού φιλμ «Συνέβη με το φως της ημέρας» (Es geschah am hellichten Tag) του ουγγρικής καταγωγής σκηνοθέτη Λάντισλαο Βάιντα, που γυρίστηκε το 1958 και είναι βασισμένο στο βιβλίο του Φρίντριχ Ντίρενματ «Υπόσχεση».
Με τον τίτλο «Υπόσχεση» (The pledge στα αγγλικά) έγινε ακόμη μία μεταφορά στον κινηματογράφο το 2001, σε σκηνοθεσία του Σον Πεν με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον.
Δεν έχω δει τις ταινίες του Βάιντα και του Πεν ούτε διάβασα το βιβλίο του Ντίρενματ. Όμως αυτό που είδα και πάνω απ’ όλα αυτό που ένιωσα βλέποντας το «Λυκόφως» είναι πέρα από κάθε περιγραφή! Ο Φέχερ πατώντας γερά στην παράδοση του άλλοτε κραταιού ουγγρικού κινηματογράφου, εφάπτεται με πολλούς ευρωπαίους σκηνοθέτες (Αντρέι Ταρκόφσκι, Λαρς φον Τρίερ κ.α.). Μόνον όμως σε κάποιες στιγμές αφού το εύρος του επεκτείνεται πολύ περισσότερο ακόμη και από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό ή το αμερικάνικο φιλμ νουάρ που κι αυτά εφάπτονται του έργου του.
Πιο πολύ όμως η ταινία μου θύμισε το σινεμά ενός άλλου κολοσσού τους ουγγρικού και του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, του Μπέλα Ταρ. Μόνο που, όπως διάβασα, δεν είναι ο Φέχερ που επηρεάστηκε από τον Ταρ αλλά ο Ταρ από τον Φέχερ, κάτι που έχει ομολογήσει ο ίδιος ο Μπέλα Ταρ που υπήρξε, μάλιστα, συνεργάτης του Γκιόργκι Φέχερ.
Η μυστηριακή, αινιγματική και στοχαστικά αποδομητική όσον αφορά τους κώδικες του αστυνομικού φιλμ αυτή ταινία ακολουθεί έναν εγκεφαλικό, αργόσυρτο ρυθμό που ισορροπεί μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου.
Το «Λυκόφως» είναι ένα ασύλληπτο διανοητικό κομψοτέχνημα, μια σπάνια δημιουργία που η επαφή μαζί του ανοίγει νέους ορίζοντες στους θεατές όσον αφορά τις προοπτικές και τις δυνατότητες του κινηματογραφικού μέσου.
Σταματώ εδώ, επειδή όπως προανέφερα, κάποια πράγματα είναι σχεδόν αδύνατον να περιγραφούν.
