Στο τεύχος 51 του περιοδικού Science Illustrated, Ιούνιος 2009, δημοσιεύτηκε μεγάλο αφιέρωμα με τίτλο «Σεξ με άτομα του ίδιου φύλου» Το αφιέρωμα αυτό αναδημοσιεύουμε, τμηματικά. Αυτό είναι το τρίτο και τελευταίο άρθρο της σειράς. Όλο το υλικό, στην ελληνική γλώσσα, ανήκει σήμερα στην εταιρεία EirMa Μ.ΕΠΕ. που εξέδιδε τότε το περιοδικό Science Illustrated και σήμερα το kamini.gr
Το σεξ ενισχύει τους δεσμούς στην αγέλη των πιθήκων
Η ομοφυλοφιλία και η αμφιφυλοφιλία είναι συχνότερη σε αγελαία ζώα παρά σε ζώα που ζουν ζευγαρωτά ή σε μοναχικά ζώα. Αυτό οδήγησε στη διατύπωση μιας θεωρίας σύμφωνα με την οποία η σεξουαλικότητα λειτουργεί στα ζώα και ως μέσο ενίσχυσης των κοινωνικών δεσμών στην αγέλη.
Αυτό το βλέπουμε να εκδηλώνεται με σαφήνεια στους χιμπαντζήδες μπονόμπο της Κεντρικής Αφρικής. Αυτό το είδος πιθήκων είναι γνωστό –έως και διάσημο– για την ιδιαίτερα έντονη σεξουαλική ζωή του. Οι μπονόμπο καταφεύγουν κατά κόρον στο σεξ ως μέσο για την επίλυση διαφορών κάθε είδους στην ομάδα: Απλοί καβγάδες, ανταγωνισμοί για την εξουσία, συγκρούσεις για την τροφή και άλλες διαμάχες καταλήγουν σε σεξουαλική δραστηριότητα, και το φύλο των συμμετεχόντων δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. Τα υπόλοιπα ζώα στην αγέλη, που θα τρόμαζαν στο ενδεχόμενο μια ανοιχτής σύγκρουσης, ηρεμούν το ένα το άλλο με τον ίδιο τρόπο, ενώ πολλές φορές επιδίδονται σε κάτι που θυμίζει όργιο, σε μια προσπάθεια προφανώς να χαλαρώσουν, πριν ξεκινήσουν για αναζήτηση τροφής ή για μια μεγάλη περιπλάνηση.
Συγκριτικά με άλλους πιθήκους, οι μπονόμπο συμβιώνουν σε γενικές γραμμές πιο αρμονικά. Η αγέλη αποκτά έτσι μεγαλύτερη σταθερότητα και βιωσιμότητα.
Αρσενικά δελφίνια επιδίδονται σε σεξουαλικά παιχνίδια
Ένας λόγος για τον οποίο ζώα του ίδιου φύλου μπορούν να κάνουν σεξ μεταξύ τους είναι ότι απλούστατα τους αρέσει. Αυτή είναι η εξήγηση που δίνεται για την ομοφυλοφιλία στα δελφίνια και τις φάλαινες. Οι φώκαινες, για παράδειγμα, επιδίδονται σε κάτι που θα περιγράφαμε σαν σεξουαλικό παιχνίδι. Στριφογυρίζουν στο νερό και ξοδεύουν αρκετό χρόνο και ενέργεια στο να τρίβουν η μια τα γεννητικά όργανα της άλλης.
Έντονη σεξουαλική δραστηριότητα χαρακτηρίζει και το ρινοδέλφινο, που μας είναι γνωστό από τις επιδείξεις στα δελφινάρια. Τόσο στην αιχμαλωσία όσο και στη φύση, τα αρσενικά ρινοδέλφινα περνούν μαζί πολύ χρόνο, επιδιδόμενα σε διάφορες σεξουαλικές δραστηριότητες, στις οποίες χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, τα πτερύγιά τους και την αναπνευστική οπή που υπάρχει στο πάνω μέρος του κεφαλιού τους. Ορισμένοι επιστήμονες προσπάθησαν να ερμηνεύσουν αυτή τη δραστηριότητα υποστηρίζοντας ότι τα ζώα παραπλανώνται, αλλά είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς τόσο ευφυή ζώα μπορεί να κάνουν λάθος στο φύλο. Απ’ ό,τι φαίνεται, απλώς το απολαμβάνουν –αν και ως προς αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μη βγάζουμε συμπεράσματα για τη συμπεριφορά των ζώων με βάση ανθρώπινα κριτήρια–, αλλά είναι επίσης σαφές ότι μέσα από τέτοιες δραστηριότητες ενισχύονται και οι μεταξύ τους δεσμοί. Στα είδη που ο κανόνας είναι τα μόνιμα ζευγάρια, τα μέλη του ζευγαριού συνηθίζουν να κινούνται μαζί, αλληλοβοηθούνται στην ανεύρεση τροφής και αλληλοπροστατεύονται από τις επιθέσεις σαρκοβόρων. Υπ’ αυτή την έννοια, ακόμη και μια ομοφυλοφιλική σχέση μπορεί να προσφέρει εξελικτικό πλεονέκτημα, καθώς αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης των μεμονωμένων ατόμων.
Οι σαύρες αναπαράγονται χωρίς αρσενικά
Υπάρχουν ορισμένα ζώα για τα οποία η ομοφυλοφιλία είναι η μοναδική επιλογή. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι αμερικανικές σαύρες του γένους Cnemidophorus, με μια σειρά από είδη που ζουν κυρίως στην έρημο των ΗΠΑ και του Μεξικού. Αυτές οι σαύρες έχουν μακρύ και λεπτό σώμα, ενώ είναι επίσης πολύ γρήγορες. Όλες διατηρούν ομοφυλοφιλικές σχέσεις, γιατί, απλούστατα, είναι όλες θηλυκές. Ποτέ δεν έχει εντοπιστεί αρσενικό ανάμεσά τους. Αυτό όμως δεν τις εμποδίζει να γεννούν αυγά και να αναπαράγονται κανονικά. Όπως είναι φυσικό, βέβαια, δεν έχουν και μεγάλη γενετική ποικιλότητα: Όλα τα μικρά είναι αντίγραφα των μαμάδων τους.
Πολλές από αυτές τις σαύρες απλώς γεννούν αυγά, αλλά υπάρχουν και ορισμένες που «ζευγαρώνουν» με άλλες θηλυκές, παίζοντας εναλλάξ και τους δύο φυλετικούς ρόλους. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, τα μικρά από αυτά τα «ζευγαρώματα» έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, έστω κι αν δεν υπάρχει στην πραγματικότητα ανταλλαγή γενετικού υλικού. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη κάποια πειστική ερμηνεία αυτής της συμπεριφοράς. Ζευγάρια με δύο θηλυκά συναντάμε και στους γλάρους. Στους γλάρους βέβαια υπάρχουν αρσενικά, αλλά στις μεγάλες αποικίες ο αριθμός τους είναι μικρός και δεν επαρκούν για όλα τα θηλυκά. Έπειτα από ένα ζευγάρωμα με αρσενικό, το θηλυκό «συνάπτει σχέση» με ένα άλλο θηλυκό και μεγαλώνουν μαζί τα μικρά.
Σεξ με το ίδιο φύλο επιμηκύνει τη ζωή
Στον κόσμο των πτηνών η ομοφυλοφιλία είναι συνηθισμένη, κυρίως μεταξύ των χηνόμορφων και των πιγκουίνων. Σε αυτές τις ομάδες, υπάρχουν θηλυκά που ζευγαρώνουν με αρσενικά, ώστε να γεννήσουν αυγά, αλλά κατά τα άλλα συμβιώνουν με ομόφυλά τους. Έχει αποδειχθεί ότι αυτά τα θηλυκά είναι πολύ πιο γόνιμα και η κατάσταση της υγείας τους είναι καλύτερη από εκείνη των θηλυκών που συμβιώνουν με αρσενικά.
Η διαφορά αυτή έχει να κάνει, κατά πάσα πιθανότητα, με τον περιορισμό της επιθετικότητας στα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι που οδηγεί σε μείωση του στρες και εξοικονόμηση ενέργειας. Ο μέσος όρος ζωής είναι, κατά συνέπεια, υψηλότερος στα ομοφυλόφιλα άτομα απ’ ό,τι στα ετεροφυλόφιλα. Μεταξύ των οπληφόρων ζώων, για παράδειγμα στις αφρικανικές γαζέλες Τόμσον, τους αμερικανικούς βίσωνες και τις καμηλοπαρδάλεις, έχουμε πολλά παραδείγματα αρσενικών που προτιμούν το σεξ με ομοειδή του ίδιου φύλου. Ζευγαρώνουν βέβαια και με θηλυκά, αλλά μόνο εφόσον βρουν ένα πρόθυμο. Ειδάλλως, προτιμούν το δικό τους φύλο.
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με αύξηση της γονιμότητας, ωστόσο όμως αυτά τα αρσενικά φαίνεται ότι έχουν καλύτερη υγεία απ’ ό,τι τα ομοειδή τους με ετεροφυλοφιλικό προσανατολισμό και οι απόγονοί τους είναι σαφώς υγιέστεροι. Τα αμφιφυλόφιλα και ομοφυλόφιλα αρσενικά αποφεύγουν την εξαντλητική διαδικασία αναζήτησης θηλυκού συντρόφου και τις συγκρούσεις με άλλα αρσενικά. Γι’ αυτό και συνήθως είναι πιο μεγαλόσωμα, δυνατότερα και σε καλύτερη φόρμα, κάτι που –όσο κι αν φαίνεται περίεργο– κινεί το ενδιαφέρον των θηλυκών.
