Από το περιοδικό Science Illustrated
Προσοχή σ’ αυτό το φαινόμενο που οι επιστήμονες ονομάζουν «ακτινικά ερυθήματα»: Συνήθως, έχουμε την εντύπωση ότι παρουσιάζονται μετά από μία παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο. Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί να αρκούν μόλις δώδεκα λεπτά για ν’ αρχίσει το δέρμα να κοκκινίζει, να πρηστεί ελαφρώς και να πονάει και μέσα στις επόμενες μέρες να ξεφλουδίσει.
Οι αόρατες ακτίνες του ήλιου, οι υπεριώδεις ακτίνες (UV), κυρίως οι UVΒ, των οποίων το μήκος κύματος περιλαμβάνεται μεταξύ 280 και 351 νανομέτρων (nm) και, σε μικρότερο βαθμό, οι UVA (με μήκος κύματος μεταξύ 315 και 400 nm). Αυτές οι ακτίνες είναι πολύ ενεργητικά ηλεκτρομαγνητικά κύματα, μήκους μικρότερου από εκείνου του ορατού φωτός, και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στην επιδερμίδα. Η ενέργεια, που μεταφέρεται από τις UV, μπορεί να καταστρέψει τις βάσεις του DNA και τα αρωματικά αμινοξέα των πρωτεϊνών.
Το γεγονός αυτό προκαλεί τη δημιουργία ελευθέρων ριζών, ενώσεων πολύ αντιδραστικών, που επιτίθενται στους ιστούς μέσω της οξείδωσης. Τα κύτταρα που έχουν προσβληθεί απελευθερώνουν ουσίες με φλεγμονώδεις ενέργειες, όπως η ισταμίνη, που προκαλούν διαστολή των αιμοφόρων αγγείων του χορίου (το δέρμα κοκκινίζει) κι επιτάχυνση της κυτταρικής λειτουργίας, για να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση.
Εάν παραταθεί η έκθεση στον ήλιο, οι βλάβες γίνονται μη αναστρέψιμες, οδηγώντας στο θάνατο των κερατινοκυττάρων, που αντιπροσωπεύουν το 95% των κυττάρων της επιδερμίδας. Οι κοκκινίλες γίνονται πιο έντονες και, καθώς διεγείρονται από χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από τα νεκρά κύτταρα (ιόντα Κ+, σεροτονίνη), ειδικές νευρικές απολήξεις, οι βλαβοϋποδοχείς, αποστέλλουν μηνύματα που ενεργοποιούν την αίσθηση του πόνου.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, πρέπει να επισημάνουμε ότι τα αποτελέσματα της παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο δεν είναι τα ίδια για όλους τους ανθρώπους. Τα πάντα εξαρτώνται από την ποσότητα μίας σκούρας καφέ ή ερυθρής χρωστικής ουσίας στο δέρμα: της μελανίνης.
Παράγεται από τα μελανοκύτταρα, κύτταρα που βρίσκονται στη βασική στοιβάδα της επιδερμίδας και, στη συνέχεια, μεταφέρεται στα κερατινοκύτταρα.
Υπεύθυνη για το χρώμα του δέρματος και των μαλλιών, απορροφά τις ακτίνες UV. Έτσι, όσο πιο σκούρο είναι το δέρμα –άρα πλούσιο σε μελανίνη- τόσο λιγότερο υποφέρει από τις u945 ακτίνες του ήλιου.
Ένα ανοιχτόχρωμα δέρμα έχει, ωστόσο, τη δυνατότητα να προσαρμοστεί στον ήλιο: Η προσεκτική και προοδευτική έκθεση στον ήλιο ενεργοποιεί την παραγωγή της μελανίνης, προσφέροντας ένα προστατευτικό μαύρισμα.
Τα αντιηλιακά προστατεύουν φιλτράροντας, λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματικά, ορισμένες ακτίνες UV. Τέλος, η επιτάχυνση της δερματικής γήρανσης είναι, συνήθως, αποτέλεσμα της συχνής έκθεσης στις υπεριώδεις ακτίνες κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
