Αγγέλικα Σαπουνά – Δυό τρία πράγματα γι’ αυτές, που δεν συζητάμε στο Γαλάτσι
Την Τετάρτη 22 Μαρτίου έγινε στο πολιτιστικό κέντρο “Καμίνι”, στο Γαλάτσι, εκδήλωση της δημοτικής παράταξης “Γαλάτσι Από Κοινού” με θέμα “Έχουν φύλο οι ανισότητες;” Διαστάσεις του ερωτήματος στην ενημέρωση, τη νεολαία, την εργασία, τον πολιτισμό, την πολιτική, τον αθλητισμό, την κοινωνία γενικότερα, έθιξαν:
Η δημοσιογράφος, υπεύθυνη φεμινιστικής πολιτικής και φύλου, της Πολιτικής Γραμματείας ΣύΡιζΑ-ΠΣ, Αννέτα Καββαδία.
Η εργαζόμενη φοιτήτρια, Μαρέλ Ζαχαρέλου.
Η δικηγόρος, πρώην Υπουργός, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου.
Η πρωταθλήτρια κολύμβησης και δρ Εργοφυσιολογίας Ελένη Αυλωνίτου.
Την παρουσίαση και τον συντονισμό της συζήτησης έκανε η Αγγέλικα Σαπουνά, δρ Κοινωνιολογίας και Πολιτικής της Εκπαίδευσης και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης “Γαλάτσι Από Κοινού”
Όλες οι εισηγήσεις και οι παρεμβάσεις έχουν κινηματογραφηθεί και θα δημοσιευτούν, σε βίντεο και κείμενο, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Η εισήγηση της Αγγέλικας Σαπουνά:
Η παράταξή μας, το «Γαλάτσι Από Κοινού», σκεφτήκαμε αυτή την εκδήλωση για το φύλο ως παράγοντα κοινωνικής ανισότητας ως φόρο τιμής στην Ημέρα της Γυναίκας στις 8 του Μάρτη. Το πανελλήνιο πένθος για το έγκλημα των Τεμπών μάς οδήγησε στην αναβολή και στη συνέχεια αναρωτηθήκαμε αν έπρεπε να πραγματοποιήσουμε αυτή την ανοιχτή συζήτηση έστω και «κατόπιν εορτής».
Και τότε, με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι, παρά τις τόσες μεταξύ μας συζητήσεις και τα πάμπολλα ερεθίσματα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ποτέ εδώ και πολλά χρόνια, ένας πολιτικός χώρος ή μια δημοτική παράταξη δεν είχε οργανώσει μια τέτοια συζήτηση δημόσια, εδώ στην πόλη μας, στο Γαλάτσι. Κι έτσι αποφασίσαμε να προχωρήσουμε.
Το προσωπικό μου ιδιαίτερο ερέθισμα προέκυψε από την εμπειρία μου στα δημοτικά πράγματα του Γαλατσίου, αυτά τα τρεισήμισι χρόνια της θητείας μας από το 2019 έως σήμερα.
Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το γεγονός ότι από τους/ις ωφελούμενους/ες των προγραμμάτων της Κοινωνικής Υπηρεσίας του δήμου Γαλατσίου, πάνω απ’ το μισό είναι γυναίκες και το ποσοστό, κατά τις εκτιμήσεις της Υπηρεσίας, βαίνει αυξανόμενο, αυτά τα χρόνια της κρίσης.
Πρόκειται για γυναίκες μέσης ηλικίας, προσφάτως άνεργες, χωρίς ελπίδα επανένταξης στην αγορά εργασίας και με δυσκολία ανταπόκρισης στη φροντίδα των οικογενειών τους, που συχνά, ειδικά όταν είναι –και συχνά είναι– μονογονεϊκές οικογένειες, εξαρτώνται απ’ αυτές για την επιβίωσή τους.
Όπως μας ενημέρωσαν οι κυρίες της Κοινωνικής Υπηρεσίας, γιατί και στον τομέα αυτό η πλειονότητα των εργαζομένων είναι γυναίκες, η οικονομική κρίση και η ανέχεια επιφέρει και άλλα προβλήματα στις οικογένειες, από δυσκολίες επικοινωνίας, αύξηση διαζυγίων, παραμέληση παιδιών έως και βία, για τα οποία η ψυχοκοινωνική στήριξη από την υπηρεσία δεν μπορεί πρακτικά ποτέ να ασκηθεί όπως πρέπει, εξαιτίας της υποστελέχωσης των υπηρεσιών με συμβασιούχους ολιγόμηνης διάρκειας που εναλλάσσονται ανάλογα με τα πενιχρά προγράμματα χρηματοδότησης, και ελάχιστες μόνιμες θέσεις εργασίας.
Η φτώχεια και η ανεργία επιβαρύνουν πολλαπλάσια τις γυναίκες και στην πόλη μας, κι όμως το θέμα αυτό σπάνια τίθεται σε συζήτηση στα δημοτικά δρώμενα, κι ας είναι οι γυναίκες δημοτικοί σύμβουλοι ακριβώς το 1/3 του συμβουλίου. Ούτε καν από τις άλλες παρατάξεις της αριστεράς θίγεται το ζήτημα και μάλιστα άναυδοι ακούσαμε, πέρυσι, την δημοτική παράταξη που πρόσκειται στο ΚΚΕ να καταψηφίζει την δημοτική επιτροπή ισότητας, επειδή τέτοιοι θεσμοί αποτελούν «άλλοθι» για τον καπιταλισμό!
Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι οι διαφοροποιημένοι τρόποι, οι διαφορετικές διαδρομές ζωής που καταλήγουν να αποτυπώνουν τις ανισότητες της τάξης και του φύλου, ακόμη και στα απρόσωπα στατιστικά στοιχεία. Ένα μόνον από τα πολλά, αλλά πολύ χαρακτηριστικό, νομίζω, παράδειγμα:
Με πρόσφατα στοιχεία (απογραφές 2011 και 2021) οι γυναίκες στη χώρα μας και στο δήμο μας (τα ποσοστά είναι σχεδόν πανομοιότυπα) οι γυναίκες αποτελούν το 52% του γενικού πληθυσμού. Τα κορίτσια φοιτούν στην υποχρεωτική εκπαίδευση σε ίσες αναλογίες με τα αγόρια και ένα λίγο μεγαλύτερο ποσοστό κοριτσιών αποφοιτά από το γενικό λύκειο και τα πανεπιστήμια, γεγονός που μέσα από μια προσεκτικότερη μελέτη αποκαλύπτει ότι το τμήμα των αγοριών που υπολείπεται κατευθύνεται περισσότερο από τα κορίτσια στα ΕΠΑΛ και τις τεχνικές σχολές διαφόρων τύπων. Στο επίπεδο των μεταπτυχιακών η διαφοροποίηση αντιστρέφεται φανερά: Είναι περίπου διπλάσιοι οι άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Γιατί άραγε;
Είναι πραγματικά εκπληκτικό το συμπέρασμα που προκύπτει από τα στοιχεία του ενεργού πληθυσμού, το 2020, στην Περιφέρεια Αττικής (δεν υπάρχουν ξεχωριστά στοιχεία για το Γαλάτσι): Ενώ οι γυναίκες αποτελούν ακριβώς το 50% του συνόλου του ενεργού πληθυσμού και γύρω στο 48% στον πληθυσμό των ανέργων, όταν δούμε τον μη ενεργό πληθυσμό (οι άνθρωποι που δεν έχουν ενταχθεί στην αγορά εργασίας με κάποιον τρόπο) το 80% είναι γυναίκες και όλες δηλώνουν «οικιακά», στην ηλικιακή κατηγορία 35 – 39 χρονών! Μάλιστα δε ο αριθμός των γυναικών που ασχολούνται με «οικιακά» αντιστοιχεί στο 1/5 των «ενεργών οικονομικά» γυναικών.
Δηλαδή στην πιο «παραγωγική» από κάθε άποψη, φάση της ζωής τους, μία στις έξι γυναίκες, νέες και μορφωμένες σε γενικές γραμμές, αναλαμβάνουν κατ’ αποκλειστικότητα, αντί «εργασίας», τα βάρη της ανατροφής των παιδιών, της φροντίδας των ηλικιωμένων και όλης της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού, όχι 40 χρόνια πριν αλλά σήμερα! Αυτό βέβαια δείχνει και το πραγματικό εύρος της απλήρωτης γυναικείας εργασίας, της «οικιακής αναπαραγωγής» κατά τον ξεχασμένο, σήμερα, όρο των φεμινιστριών άλλων εποχών, που έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι αυξάνεται υπό το βάρος της ανεργίας και της οικονομικής κρίσης με όλες τις –όχι και τόσο– παράπλευρες συνέπειές τους.
Μία απ΄ αυτές, η λιγότερο οδυνηρή σε σχέση με άλλες –όπως η εξάρτηση, η ανέχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός– είναι και η πολύ μικρότερη συμμετοχή των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις στην εργασία, αλλά και στην πολιτική. Η θέσπιση της ποσόστωσης φύλου στα ψηφοδέλτια όλων των επιπέδων αύξησε τους αριθμούς των γυναικών στα δημοτικά και τα βουλευτικά έδρανα αλλά, ως προς τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί μέχρι την φυσιολογική αναλογικότητα: Στους 325 δήμους της χώρας εξελέγησαν μόλις 17 γυναίκες δήμαρχοι, το 2019 – περισσότερες μάλιστα απ’ ότι στο πρόσφατο παρελθόν!
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο σύμπτωμα ενός κοινωνικού συντηρητισμού που επιβιώνει πεισματικά και στην πόλη μας, είναι η απόλυτη σιωπή αναφορικά με οτιδήποτε έχει σχέση με την «άλλη» ταυτότητα φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, τη ΛΟΑΤΚΙ και γκέϊ κοινότητα των συμπολιτών μας, που τους/ις βλέπουμε να κυκλοφορούν στην πόλη, δίπλα μας, στο δρόμο, στα σχολεία, στις δουλειές, αλλά κανένας και καμία δεν μιλάει γι’ αυτούς/ες κι ούτε οι ίδιοι/ες για τους εαυτούς τους, παρεκτός κι αν συμβεί κάποιο απεχθές «σκάνδαλο», που κι αυτό θάβεται γρήγορα στη σιωπή.
Ναι, οι ανισότητες έχουν και φύλο –όπως, βέβαια, και τσέπη και χρώμα και στερεοτυπικές συμπεριφορές– και είναι επείγον να κάνουμε κάτι γι’ αυτό, ειδικά σε μια εποχή που η οικονομική και γενικότερα κοινωνική κρίση φέρνει στο προσκήνιο με ραγδαίους ρυθμούς φασίζουσες, ρατσιστικές και σκοταδιστικές αντιλήψεις που, εμείς οι boomers τουλάχιστον, θεωρούσαμε θαμμένες στα χρονοντούλαπα της ιστορίας.
Ο λόγος στις καλεσμένες μας και σε όλες και όλους εσάς που με τόση θέρμη ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας.
