Της Αιμιλία Σαλβάνου από την εφημερίδα Εποχή
Αν κάτι είναι σταθερό στην πολιτική ζωή της χώρας είναι η πολιτική του ΚΚΕ. Είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς ξέρεις τι να περιμένεις από αυτό το κόμμα και όσο κι αν ξηλώνεται το πουλόβερ της νομιμοποίησης των πολιτικών κομμάτων, όσο κι αν χάνουν το νόημα τους οι κομματικές ταυτίσεις, το ΚΚΕ εξακολουθεί να διατηρεί το κύρος του, που αντλείται (και) από την εγνωσμένη σταθερότητα που επιδεικνύει στις θέσεις και στις αποφάσεις του.
Έτερο ταυτοτικό (δέον) χαρακτηριστικό, για κάθε ΚΚ, αποτελεί η συλλογική διαδικασία λήψης αποφάσεων, η οποία συμπληρώνεται από τη μηδενική ανοχή σε περιστατικά προσωπολατρείας.
Το ΚΚΕ από θέση αρχής δεν είναι αρχηγοκεντρικό κόμμα και με αυτόν τον τρόπο έχει λειτουργήσει σε όλη την περίοδο της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας, υπάρχουν άρρητες μεν, πάγιες δε, μέριμνες που λάμβανε και λαμβάνει για να αντιμετωπίσει την όποια πιθανότητα διολίσθησης στην προσωπολατρεία. Στο πεδίο της αλληλεπίδρασης με την κοινωνία παρατηρούμε την αντίφαση ενώ θεωρείται σημαντική και αναγκαία η ανατροφοδότηση από το λαό και λαμβάνεται υπόψη η λαϊκή γνώμη, να αποστασιοποιείται το ΚΚΕ από την κοινή γνώμη, χωρίς να επηρεάζεται από το αλαλάζον πλήθος και να ακολουθεί την πορεία που έχει χαράξει αδιαφορώντας για τις (πολιτικές) συνέπειες.
Όμως, στις παράδοξες ημέρες που διανύουμε βλέπουμε το ΚΚΕ να εκδιπλώνει με διαφορετικό τρόπο τη τακτική του και να επιχειρεί μια προεκλογική εκστρατεία με πρωτοφανή χαρακτηριστικά.
Αλλαγή πρώτη: συνοπτικές διαδικασίες
Σίγουρα δεν αποτέλεσε έκπληξη την 13η Δεκεμβρίου 2022 η υπερψήφιση του επιδόματος των 600 ευρώ για το ένστολο προσωπικό του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη από το ΚΚΕ · αυτό προκύπτει αβίαστα από τις θέσεις του και τη λογική της στήριξης όποιου μέτρου αφορά την οικονομική ενίσχυση οποιασδήποτε ομάδας εργαζομένων. Για άλλη μια φορά το ΚΚΕ επέδειξε αδιαφορία για το timing, μιας και την ημέρα της ψήφισης υπέκυψε στα τραύματα του ο 16χρονος Κώστας Φραγκούλης, θύμα δολοφονίας από αστυνομικά πυρά.
Την υπερψήφιση του επιδόματος στήριξης ακολούθησε, τρείς ημέρες αργότερα, η αυτοκριτική του ΚΚΕ δια στόματος του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα και μια απολογία για την λανθασμένη πολιτική επιλογή.
Το ΚΚΕ απολογείται; Η απάντηση είναι εμφατικά «ναι», το έκανε πάντα, επανεπισκέπτεται τις συλλογικές αποφάσεις του και είτε τις επικυρώνει εκ νέου, είτε τις αποκηρύσσει ασκώντας παράλληλα σκληρή κριτική στον παρελθοντικό εαυτό του.
Όμως, αφήνοντας στην άκρη τις ψυχαναλυτικές προεκτάσεις αυτής της διαδικασίας ας δούμε για μια στιγμή με ποιο τρόπο γίνεται: συστήνεται μια επιτροπή μελέτης, αναλύει τα δεδομένα, εισηγείται στην αντίστοιχη επιτροπή, εν συνεχεία στο αρμόδιο όργανο και εν τέλει συνεδριάζουν όλα τα παρακάτω όργανα συνδιαμορφώνοντας την απόφαση.
Θα τη λέγαμε χρονοβόρα διαδικασία. Επιμένουμε στο περιστατικό γιατί στην προκειμένη περίπτωση το ΚΚΕ είχε γρήγορα αντανακλαστικά και η αυτοκριτική δε χρειάστηκε παρά μόνο λίγες ημέρες. Και ενώ θα συμφωνήσουμε πως καλώς το ΚΚΕ προχώρησε σε διόρθωση της θέσης του, μας κάνει εντύπωση η ταχύτητα που επέδειξε, πράγμα που σημαίνει πως δεν επρόκειτο για παράγωγο κάποιας πλατιάς εσωκομματικής διαδικασίας. Επίσης είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ανακοινώθηκε από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και όχι το γραφείο τύπου, ή τον εκπρόσωπο του κόμματος, ή ακόμη καλύτερα ως απόφαση οργάνου.
Αλλαγή δεύτερη: ενδιαφέρον για τη δημόσια εικόνα
Λίγες ημέρες μετά ακολουθεί βίντεο του Δ. Κουτσούμπα, ο οποίος εύχεται στην ιστοσελίδα Luben για τα 10 χρόνια λειτουργίας της με τη δική του viral φράση «αλλά αυτοί είστε». Στην ουσία παίζει με την εικόνα του και φαίνεται επαρκώς cool σε σημείο του να αυτοσαρκάζεται. Τρεις βδομάδες αργότερα τραγουδάει επί σκηνής μαζί με διάφορους καλλιτέχνες στη συναυλία-αφιέρωμα του ΚΚΕ για το έργο του Σ. Ξαρχάκου.
Σε αυτή την περίπτωση επιτρέπει να φανεί μια εκδοχή ενός ανθρώπου με καλλιτεχνικές ανησυχίες και ασίγαστο πάθος. Κορύφωση, προς το παρόν, αποτελεί η παρουσία του ΓΓ στην εκπομπή «Καλύτερα δε γίνεται» και η παραχώρηση συνέντευξης στη Ναταλία Γερμανού, είδηση που έκανε πολλά κεφάλια να στραφούν μιας και τόσο το ΚΚΕ όσο και η ΚΝΕ αντιμετώπιζαν ανέκαθεν με απαξία life style εκπομπές.
Τα ΜΜΕ σημείωσαν ότι ο ΓΓ ήταν άνετος στο φακό, προσιτός, προσηνής και επεξηγηματικός, εγώ θα έλεγα δεν διέφερε σε τίποτα από τις άλλες συνεντεύξεις του, ίσως μόνο στην ώρα μετάδοσης της εκπομπής και στο γεγονός ότι ελάχιστα ανέπτυξε την πολιτική του ΚΚΕ.
Αλλαγή τρίτη: επιλογή λέξεων με ένταση
Όμως και το λεκτικό του ΚΚΕ έχει αλλάξει αυτές τις μέρες, έχει αποκτήσει «ένταση». Σταχυολογώντας: ο Δ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στον δολοφόνο αστυνομικό του Κ. Φραγκούλη ως «κτήνος με στολή», ένας όχι μη αποδεκτός χαρακτηρισμός που εντούτοις απάδει του δημοσίου λόγου και ήθους που μας έχει συνηθίσει το ΚΚΕ, ενώ η ΚΝΕ για το έγκλημα στα Τέμπη έβγαλε αφίσα με το σύνθημα «”Στείλε όταν φτάσεις”, δεν έφτασε ποτέ, εκδίκηση θα πάρουμε για σένανε μικρέ…». Τη λέξη εκδίκηση η Κομμουνιστική Νεολαία δεν την έχει χρησιμοποιήσει καμία φορά από το 1995 έως σήμερα.
Τα παραπάνω κατατείνουν στο ότι το ΚΚΕ αφουγκράζεται περισσότερο την κοινή γνώμη, μια διαφορετική διαδικασία από την πάγια παρελθοντική πρακτική της επί της ουσίας συζήτησης και συνδιαμόρφωσης της πολιτικής και των πολιτικών με τον στενό περίγυρο του κόμματος.
Πρόκειται για μια διαδικασία που είναι συνεχής, τουλάχιστον από τις εκλογές του 2019, όπου το ΚΚΕ έκανε (και συνεχίζει έως σήμερα) ανοικτό και προσωπικό κάλεσμα στην πλειοψηφία αποξενωμένων οπαδών και παλιών μελών, ενώ ο Δ. Κουτσούμπας κάλεσε τους ψηφοφόρους να στηρίξουν εκλογικά το κόμμα «ακόμη κι αν δε συμφωνούν σε όλα με αυτό», φράση που είχε να χρησιμοποιηθεί ως κεντρικό σύνθημα του ΚΚΕ από την προηγούμενη χιλιετία. Επίσης είναι προφανές ότι ο ΓΓ έχει αναλάβει έναν πιο κεντρικό ρόλο στην εκδίπλωση της πολιτικής του ΚΚΕ.
Βαθύτερες αλλαγές στο μέλλον;
Γιατί όμως ασχολούμαστε με τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και τη δημόσια εικόνα του κόμματος; Γιατί το ΚΚΕ είναι το αρχαιότερο κόμμα στο ελληνικό κομματικό σύστημα, μετράει 105 χρόνια ζωής και δράσης και οι αλλαγές στη λειτουργία, στο σκεπτικό, στην έξωθεν εικόνα του έχουν διαλεκτική σχέση με την πολιτική ζωή στη συγχρονία και στη διαχρονία.
Σε ένα καρτελοποιημένο πολιτικό σκηνικό, όπου τα κόμματα ομοιάζουν μεταξύ τους και την επικοινωνία διαμεσολαβούν τα μέσα ενημέρωσης και όχι τα μέλη του κόμματος, η έστω και εν μέρει επιμόλυνση όλων των πολιτικών υποκειμένων είναι παραπάνω από πιθανή.
Γιατί φαίνεται από τα παραπάνω πως αναφερόμενοι στο ΚΚΕ βλέπουμε ένα κόμμα που ενώ είναι κοινοβουλευτικό, δηλαδή σε έναν βαθμό συστημικό φαίνεται να έχει αντισταθεί ως τώρα στην εύκολη λύση της ανταπόκρισης στη βούληση του πλήθους, όμως πλέον κάμπτονται οι αντιστάσεις του και μάλιστα ορισμένες φορές χωρίς να τίθεται σε διαβούλευση στη βάση του κόμματος.
Και ενώ είναι απαραίτητο ένα κόμμα που απευθύνεται στον λαό και κύρια στην εργατική τάξη, να έχει ανοικτά τα αυτιά του στην κοινωνία αυτό δε σημαίνει πως θα ακολουθήσει άκριτα το ρεύμα, τουλάχιστον χωρίς να ακολουθήσει εσωκομματικές επεξεργασίες. Φαίνεται σαν να υποχωρεί η εσωκομματική δημοκρατία προς όφελος της δημόσιας εικόνας του κόμματος.
Παράλληλα, ο αναβαθμισμένος ρόλος του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε ό,τι αφορά τη δημόσια παρουσία του δείχνει είτε ότι το κόμμα εξελίσσεται σε αρχηγοκεντρικό (αυτό αποτελεί το λιγότερο πιθανό ενδεχόμενο), είτε ότι σοβούν εσωκομματικές αντιθέσεις και σε σχέση με αυτές αναλαμβάνει ο Δ. Κουτσούμπας να συγκεράσει τις διαφωνίες και να δημοσιοποιήσει μια ξεκάθαρη γραμμή χωρίς παλινωδίες. Ενδεχομένως η απροσδόκητη αποχώρηση της Α. Παπαρήγα από τη δημόσια πολιτική ζωή πριν τις εκλογές να εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο.
Σίγουρα όμως, τα παραπάνω στοιχεία φανερώνουν μια αλλαγή στη δημόσια εικόνα του ΚΚΕ, ήδη από την προεκλογική καμπάνια του 2019 και ενδεχομένως να προοιωνίζουν βαθύτερες αλλαγές στο μέλλον.
