Σαν μια παρτίδα σκάκι, όπου από τη μία πλευρά κάθονται πολλοί συμπαίκτες έχοντας απέναντί τους έναν αόρατο αντίπαλο, έμοιαζε η Σύνοδος του ΝΑΤΟ που έγινε στο Βίλνιους. Παιχνίδια γεωπολιτικής στρατηγικής με πιόνια – κράτη, δηλαδή σκληρό παζάρι εξοπλισμών και ευμάρεια ή δυστυχία ανθρώπων.
Δύο απ’ αυτά τα κράτη είναι η Τουρκία, του σκληρού παίκτη Ταγίπ Ερντογάν, και η Σουηδία της δεξιάς κυβέρνησης, στηριζόμενη και ελεγχόμενη από την ακροδεξιά. Πριν αρχίσει η Σύνοδος ο Ερντογάν, με το συνήθη τακτικισμό του, πήγε να πάρει την καλή θέση στο τραπέζι λέγοντας «αν δεν θέλετε να ασκήσω βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, πρέπει να ξεπαγώσετε τις συνομιλίες για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
«Σιγά το πρόβλημα», φαίνεται να σκέφτηκε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, κάλεσε σε τριμερή συνάντηση και τον Τούρκο πρόεδρο και τον Σουηδό πρωθυπουργό, Ουλφ Κρίστερσον, και είπε στον καθένα ό,τι ήθελε να ακούσει. Πανηγύρια στη Στοκχόλμη για τη μεγάλη επιτυχία και στον διεθνή τύπο για τη διεύρυνση της Συμμαχίας με ένα νέο μέλος, τη Σουηδία.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Συνόδου φάνηκε για άλλη μία φορά ότι οι επιτελείς του ΝΑΤΟ δεν υπολογίζουν και πολύ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναμένεται να δώσουν στην Τουρκία τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16, τα όπλα που οι δικοί τους σχεδιασμοί απαιτούν να βρίσκονται στο έδαφός της, και είπαν στον Ερντογάν «καλά, θα δούμε για την ΕΕ». Παρ’ ότι με τα F-16 η Τουρκία γίνεται ακόμα πιο ισχυρή στη γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκεται, ο Ερντογάν έμεινε πιστός στον ρόλο του. «Θα επικυρώσω τη συμφωνία ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά όχι τώρα, τον Οκτώβριο, που θα γυρίσουν οι βουλευτές μου από τις διακοπές», είπε στη λήξη της Συνόδου και πολύ πιθανό να σκεφτόταν «έως τότε ποιος ζει ποιος πεθαίνει». Τα πανηγύρια του Κρίστερσον έγιναν εφιάλτες, καθώς την Τετάρτη επέστρεφε στη Στοκχόλμη με άδεια χέρια, χωρίς παραγγελίες για την πολεμική βιομηχανία της χώρας και χωρίς δικαιολογία προς τους ακροδεξιούς που τον κρατάνε στη θέση του και οι οποίοι γαλουχήθηκαν με το να μισούν και να φοβούνται τη ρωσική αρκούδα.
Σώθηκαν δύο ζωές
Την Πέμπτη το πρωί οι σουηδικές αρχές θυμήθηκαν τον παλιό καλό εαυτό τους και χρησιμοποιώντας μία αιτιολογία που ίσως σε αντίθετη περίπτωση να μην εύρισκαν, ακύρωσαν την έκδοση στην Τουρκία, δύο Τούρκων πολιτών, κουρδικής καταγωγής. Ο Ταγίπ Ερντογάν για να εγκρίνει την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, απαιτεί, μεταξύ άλλων, την έκδοση στην Τουρκία περίπου 150 «τρομοκρατών», όπως ο ίδιος τους χαρακτηρίζει, που ζουν στη Σουηδία. Το ουσιαστικό αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας των σουηδικών αρχών είναι ότι σώθηκαν δύο ανθρώπινες ζωές, διότι περί αυτού πρόκειται.
Γύρω από το τραπέζι της σκακιέρας, αυτός που δεν βρίσκει θέση να καθίσει είναι ο «χρήσιμος» του παιχνιδιού, ο πρόεδρος της δοκιμαζόμενης Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο ίδιος έχει κάνει ό,τι του έχει ζητήσει το ΝΑΤΟ, αλλά αυτό που βλέπει είναι τη χώρα του να βρίσκεται υπό κατάρρευση. «Η προτεραιότητα του ΝΑΤΟ είναι η πίεση της Ρωσίας και η ενίσχυση της Ουκρανίας στο πρότυπο των σχέσεων των ΗΠΑ με το Ισραήλ. Η επανάκτηση των εδαφών που κατέλαβε η Ρωσία δεν είναι ζωτικής σημασίας για την Δύση. Προέχει ο πλήρης έλεγχος της Ουκρανικής άμυνας και ο επανεξοπλισμός με δυτικά όπλα και όχι η ένταξή της στο ΝΑΤΟ», έγραψε σχολιάζοντας ο Νίκος Τόσκας, υποστράτηγος εν αποστρατεία, και μεταξύ πολλών άλλων πρώην υφυπουργός Εθνικής Άμυνας στην κυβέρνηση του ΣυΡιζΑ.
Η Ουκρανία εξασφάλισε, πάντως, ένα πολυετές πρόγραμμα βοήθειας της Συμμαχίας, αλλά και ένα συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ουκρανίας, το οποίο θα αναλάβει να την προετοιμάσει για την ένταξή της «όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν». Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο κλείσιμο της Συνόδου, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη βοήθεια, προσθέτοντας όμως ότι «όλα θα ήταν καλύτερα αν είχε κατατεθεί κι ένα χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των υποσχέσεων».
Τα μεθεόρτια
Αργά την Πέμπτη το βράδυ δημοσιεύτηκε στο έγκυρο Foreign Policy ανάλυση των αποτελεσμάτων της Συνόδου του ΝΑΤΟ, από τον John R. Deni, ερευνητή καθηγητή στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών του Κολεγίου Πολέμου Στρατού των ΗΠΑ και ανώτερο συνεργάτη στο Atlantic Council, ο οποίος διατύπωσε την άποψη ότι «το ΝΑΤΟ πρέπει να προετοιμαστεί για να υπερασπιστεί το πιο αδύναμο σημείο του – τον διάδρομο Suwalki». Ο διάδρομος Suwalki ενώνει τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, στη Βαλτική Θάλασσα, με τη Λευκορωσία. Σύμφωνα με το FP, στο Καλίνιγκραντ βρίσκονται μόνιμα σταθμευμένες ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών και πυρηνικών όπλων.
Λίγο νωρίτερα, εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Λιθουανίας ζήτησε να ακυρωθεί η Συνθήκη ΝΑΤΟ-Ρωσίας (Founding Act – 1997) με την οποία η Μόσχα αποδέχτηκε τη διεύρυνση, με αντάλλαγμα, όμως, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα σταθμεύσει μόνιμες δυνάμεις στην Ανατολική Ευρώπη. Αν αυτό γίνει, θα επιτρέψει τη δημιουργία μόνιμων στρατιωτικών βάσεων στις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία, τη Βουλγαρία και τη Φινλανδία. Την ίδια ώρα έγινε γνωστό ότι η Πολωνία κατασκευάζει με ταχείες διαδικασίες δύο αυτοκινητοδρόμους υψηλής ταχύτητας για την μεταφορά ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων προς τον διάδρομο Suwalki.
