Οι στοιχειώδεις αρχές της ψυχοπαθολογίας μας εξηγούν το εξής απλό και συναρπαστικό:
Οι δύο όψεις του νομίσματος της παραφροσύνης είναι η μελαγχολία και η παράνοια. Όταν προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη μία πέφτουμε στην άλλη και τούμπαλιν.
Μελαγχολία είναι το συναίσθημα «είναι η μοίρα μου σακατεμένη» και «δεν φταίει ο κόσμος ούτε κι εσύ».
Στη μελαγχολία είμαστε ο αμνός που θυσιάζεται για να σωθεί ο κόσμος. Θυσία για ν’ απαλλαγεί απ’ τη σιχαμερή παρουσία μας. Το πρόβλημα είναι ο εαυτός μας.
Η άλλη όψη της παραφροσύνης η Παράνοια αντιστοιχεί στη γνωστή ρύση του Σαρτρ: «η Κόλαση είναι οι άλλοι». Ο ίδιος ο φιλόσοφος εξήγησε τι ήθελε να πει: «η κρίση των άλλων επηρεάζει τις σκέψεις για τον εαυτό μας». Το πρόβλημα είναι οι άλλοι.
Στη μελαγχολία φταίμε για όλα, στη παράνοια για όλα φταίνε οι άλλοι. Και στις δύο περιπτώσεις χάνουμε την ελευθερία μας. Αποποιούμαστε τις ευθύνες που μας αναλογούν. Είτε τα παίρνουμε όλα πάνω μας είτε ρίχνουμε όλα στους άλλους το ίδιο κάνει. Η αδυναμία δράσης είναι το τελικό αποτέλεσμα.
Αμφότερες οι τάσεις απαντώνται σ όλους τους ανθρώπους. Ποιος δεν έχει θύμα παρανοϊκής κρίσης νομίζοντας ότι όλοι συνωμοτούν εναντίον του;
Μπορούμε να σκεφτούμε ικανό αριθμό κυβερνήσεων και κομμάτων αφήνουν να διαρρεύσουν πολιτικές θέσεις σε καταδιωκτική διάθεση. Σε ουκ ολίγες ιστορικές περιόδους η ανταπόκριση του λαού είναι μεγάλη.
Οι Αδόλφοι εκλέγονται δημοκρατικά και τον Ιωσήφ πολλοί νοσταλγούν, ακόμα.
Το σύνδρομο καταδίωξης είναι το ισχυρότερο αντικαταθλιπτικό της ανθρωπότητας, ελάχιστοι είναι διατεθειμένοι να μην το χρησιμοποιήσουν.
Στο κάτω-κάτω αφού δεν ξέρουμε ποιος φταίει γιατί να μη λέμε ότι φταίνε οι άλλοι;
Είναι σίγουρα λιγότερο επώδυνο από τις συνεχείς αυτό-κατηγορίες της μελαγχολίας.
Οι νοσηρά μελαγχολικοί και παρανοϊκοί υποστηρίζουν τις ερμηνείες τους, απαλλαγμένοι από κάθε αμφιβολία. Κάθε προσπάθεια να μεταπειστούν, ν’ αλλάξουν γνώμη είναι ματαιοπονία.
Οι καταθλιπτικοί της καθημερινότητας διατηρούν τις αμφιβολίες τους για τις ιδέες τους. Οι παρανοϊκοί της διπλανής πόρτας δεν αμφιβάλλουν ποτέ γι αυτά που υποστηρίζουν.
Οι αμφιβολίες είναι το λίπασμα της ποίησης. Όσοι τείνουν προς τις ακλόνητες πεποιθήσεις γίνονται πολιτικοί, πνίγοντας κάθε τους αμφιβολία.
Η επιλογή είναι ελεύθερη.
Πηγή: Οι «Λέξεις» εμπεριέχονται στα Βιβλία – Ημερολόγια του Γιώργου Παπαζαχαρίου «Ταξιδεύοντας με τις λέξεις» 2020 – 2024 που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ταξιδευτής και τις δημοσιεύουμε με την άδεια και του εκδότη, Κώστα Παπαδόπουλου και του Γιώργου Παπαζαχαρίου.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Πίνακας του Ιβάν Στεπάνοβιτς Μαρτσούκ
