Το νομοσχέδιο για τις ευρωεκλογές, εκτός από την επιστολική ψήφο, εμπεριέχει και μια παρέμβαση στον τρόπο κατανομής των εδρών. Παραδοσιακά οι ευρωεκλογές έχουν αναδειχθεί στο κατεξοχήν πεδίο αναλογικής εκπροσώπησης, εξασφαλίζοντας την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση ακόμα και σε κόμματα που δεν εκπροσωπούνταν στο ελληνικό κοινοβούλιο (π.χ. ΚΚΕ εσωτερικού το 1981, ΚΟΔΗΣΟ το 1981, ΛΑΟΣ το 2004, Οικολόγοι Πράσινοι το 2009). Σε αυτό συνέτεινε η εφαρμογή εξαρχής ενός απολύτως αναλογικού εκλογικού συστήματος, της μορφής της Αναλογικής των Υπολοίπων. Επιτρέποντας παλαιότερα την εκλογή ευρωβουλευτή ακόμα και με πολύ χαμηλό εκλογικό ποσοστό όπως Κόμμα Προοδευτικών το 1981 με 1,96%, ΕΠΕΝ το 1984 με 2,29%, ΔΗΑΝΑ το 1989 με 1,36%.
Οι παρενέργειες και η ανατροπή
Η δυνατότητα αυτή περιορίστηκε μετά το 1994, με την εισαγωγή του ορίου του 3%.
Σύμφωνα με τον νέο νόμο το αρχικό εκλογικό μέτρο δεν προκύπτει από το σύνολο των ψηφισάντων αλλά θα υπολογίζεται πλέον μόνο επί των κομμάτων που ξεπερνούν το 3% (σε μειωμένη δηλαδή τιμή, π.χ. στο 3,76% το 2019), αφήνοντας λιγότερες αδιάθετες έδρες. Φυσικά αυτή η αλλαγή δεν είναι εντελώς άδολη πολιτικά, καθώς η μείωση του εκλογικού μέτρου ευνοεί κατά κανόνα τα ισχυρότερα κόμματα και συνηθέστερα το πρώτο, το οποίο είναι πιθανό να το υπερκαλύπτει περισσότερες φορές, κερδίζοντας ενδεχομένως μία έδρα παραπάνω.
Τι προβλέπει ο νόμος
Σύμφωνα με το ΦΕΚ 12/26 Ιανουαρίου 2024, άρθρο 5, έχουμε:
2. Η κατά την παρ. 1 κατανομή ενεργείται αναλογικά με την εκλογική δύναμη σε όλη την επικράτεια των συνδυασμών που μετέχουν σε αυτήν, σύμφωνα με τη
διαδικασία των παρ. 3 και 4.
3. Κόμμα ή συνασπισμός συνεργαζόμενων κομμάτων που δεν συγκέντρωσε ποσοστό έγκυρων ψηφοδελτίων τουλάχιστον ίσο με το τρία τοις εκατό (3%) του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, που έλαβαν σε ολόκληρη την επικράτεια τα κόμματα και οι συνασπισμοί συνεργαζόμενων κομμάτων, δεν δικαιούται έδρα μέλους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
4. Για τον υπολογισμό των εδρών συνολικά στην επικράτεια που δικαιούται κάθε κόμμα ή συνασπισμός συνεργαζόμενων κομμάτων που πληροί το κριτήριο της παρ. 3 εφαρμόζονται τα εξής:
α. Για την κατανομή των εδρών ως εκλογικό μέτρο λαμβάνεται το ακέραιο μέρος του πηλίκου που προκύπτει από τη διαίρεση του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στην Επικράτεια όλοι οι εκλογικοί σχηματισμοί, που συμμετέχουν στην κατανομή των εδρών σύμφωνα με την παρ. 3 προς τον αριθμό των εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που κάθε φορά αναλογούν στην Ελλάδα.
β. Ο αριθμός των εδρών που αναδεικνύουν όσοι συμμετέχουν στην κατανομή εδρών προκύπτει από το ακέραιο μέρος του πηλίκου της διαίρεσης του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων, που έλαβαν στην Επικράτεια διά του εκλογικού μέτρου.
γ. Αδιάθετες έδρες κατανέμονται ανά μία σε όσους έχουν το μεγαλύτερο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο, αρχίζοντας από τον συνδυασμό με το μεγαλύτερο υπόλοιπο. Σε περίπτωση ίσου αριθμού αχρησιμοποίητου υπολοίπου, προηγείται ο συνδυασμός με τον μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στην Επικράτεια. Αν εξακολουθούν και παραμένουν αδιάθετες έδρες, αυτές κατανέμονται ανά μία σε κάθε συνδυασμό ξεκινώντας από αυτόν με τον μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στην Επικράτεια.»
