Κάθε φορά που επαιρόμαστε για το dna, τον πολιτισμό, τους προγόνους, τη λεβεντιά, το φιλότιμο, την ανωτερότητά μας και τη λέξη “συνάνθρωπος”, θα πρότεινα να διαβάζουμε τον “Ζητιάνο” του Καρκαβίτσα.
Από τα πρώτα αναγνώσματά μου στο δημοτικό και χωρίς να πολυκαταλαβαίνω τότε τι λέει, ένιωθα, ωστόσο τη σκληρότητα της αφήγησης.
Ο κεντρικός ήρωας, ο Τζιριτόκωστας, επαγγελματίας επαίτης από την ορεινή Ναυπακτία (Κράβαρα), σκληρός, χειριστικός, που ζει από το αίμα των άλλων, πάει για “δουλειά” στην άρτι απελευθερωμένη Θεσσαλία. Εκεί συναντάει κόσμο εξαθλιωμένο, αγράμματο, έρμαιο της δεισιδαιμονίας και του φόβου, κολλίγους μες την αγωνία για την τύχη τους, καθώς τα τσιφλίκια θα πέρναγαν από τους Τούρκους μπέηδες σε πλούσιους Έλληνες. Ο “Ζητιάνος” όχι απλά θα τους εκμεταλλευτεί, θα τους καταστρέψει τελειωτικά και θα φύγει πλούσιος και ατιμώρητος.
Ο Καρκαβίτσας περιγράφει έναν κόσμο ασύλληπτης σκληρότητας, χωρίς έλεος, χωρίς συναίσθημα. Έναν κόσμο άγνοιας και στυγνής εκμετάλλευσης, όπου οι άντρες ή είναι αρπακτικά ή αλλιώς δούλοι και όπου βέβαια γυναίκες και παιδιά υπάρχουν μόνον ως αντικείμενα αγοραπωλησίας, στάδια πιο κάτω κι από τα ζώα… Σερνικοβότανα, μάγια, βία, νεογέννητα παιδιά που σακατεύουν οι πατεράδες στην κούνια για να τα πουλήσουν ως παραπαίδια στον Ζητιάνο και μανάδες που τρελαίνονται.
Αυτή ήταν η εικόνα της ελληνικής επαρχίας των αρχών του 20ου αιώνα και το υποτιμημένο εν πολλοίς είδος της ηθογραφίας την ανατέμνει με ακρίβεια χειρουργού. Και ποιοι κρατούσαν αυτόν τον κόσμο στην αμάθεια και την εξαθλίωση και ποιοι ήθελαν να του ανοίξουν τα μάτια, ποιοι τον ήθελαν καθηλωμένο στην ντροπή της φτώχειας και ποιοι του είπαν ότι η φτώχεια ούτε ντροπή είναι, ούτε προπατορική κατάρα..
Αυτόν τον κόσμο έχουμε πίσω μας που δεν διαφέρει από τους άλλους. Γιατί οι κοινωνίες δύσκολα αλλάζουν και μες τα αγκάθια πορεύονται.
Άλλες προσφορές από το Καμίνι
Ελληνική Λογοτεχνία
Ζαχαρία Παπαντωνίου: Τα Ψηλά Βουνά
Μανόλης Αναγνωστάκης: Το περιθώριο
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Χαλασοχώρηδες
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Οι έμποροι των εθνών
Ψυχάρης: Ο Αντάρτης (απὸ τη ζωή μου)
Βαρτουή: Νουβέλα της Άννης Νούνεση
Ανθολόγιο θεμάτων Σολωμικής ποίησης
Τάσουλας ήτοι αι εν Ελλάδι βουλευτικαί εκλογαί – Θέατρο
Ο υποψήφιος βουλευτής και οι τραμπούκοι – Θέατρο
Ξένη Λογοτεχνία
Τζορτζ Όργουέλ: Η φάρμα των ζώων
Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας
Το ανθολόγιο των κακών Αμερικανών
Φρίντριχ Ένγκελς: Οι κουρσάροι
Λέων Τολστόι: Οι τελευταίες στιγμές ενός κατάδικου
Φιοντόρ Ντοστογέφσκι: Ο ηλίθιος
Τζων Στάινμπεκ: Το Μαργαριτάρι
Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ: Ο μικρός πρίγκιπας
Ειδικά θέματα
Εφημερίδα Η Εποχή: Δοκιμαστικό τεύχος 0
Ιδιωτικοποίηση του νερού, όπου έγινε απέτυχε
Τέσσερα εγχειρίδια για το Μεσανατολικό
Κόμιξ
Πολυτεχνείο αλήθειες και ψέματα
Προσφορές με θέμα την ελληνική Επανάσταση 1821
Γιάννης Κορδάτος: Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής επανάστασης
Ανωνύμου του Έλληνος: Ελληνική Νομαρχία
Στρατηγός Μακρυγιάννης: Απομνημονεύματα
Ο Ύμνος στην Ελευθερία σε τέσσερις γλώσσες
Θ. Ι. Κολοκοτρώνη: Κουλουβάχατα
Προσφορές με θέματα της Αριστεράς
Η ιστορία του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος PCI
Μαρξ = Ένγκελς: Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα
Το κόκκινο βιβλιαράκι των μαθητών
Ιστορία του Μπολσεβικισμού -Τροτσκισμού στην Ελλάδα
Παντελής Πουλιόπουλος: Ένας διανοούμενος επαναστάτης
Δημήτρης Γληνός: Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ
Ερικ Χομπσμπάουμ: Μνήμες της Βαϊμάρης
Προσφορές με θέμα το ΚΚΕ Εσωτερικού:
Τι είναι και τι θέλει το ΚΚΕ Εσωτερικού
Προβλήματα πολιτικής και ιδεολογίας
Πρόγραμμα Δημοκρατικής Διεξόδου
