Ένα συγκλονιστικό κείμενο του ιστορικού Μενέλαου Χαραλαμπίδη που δημοσιεύτηκε πριν από δύο χρόνια στην προσωπική ιστοσελίδα του. Επίκαιρο από λόγω του προσφυγικού και της αναφοράς του Κυριάκου Μητσοτάκη στο ΕΑΜ.
Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης έρευνάς μου στην Αθήνα είχα την τύχη να γνωρίσω πολλούς σημαντικούς ανθρώπους. Άνθρωποι που μου άνοιξαν τα σπίτια τους, μοιράστηκαν μαζί μου τις αναμνήσεις τους και με βοήθησαν να κατανοήσω την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών.
Όλους αυτούς τους ανθρώπους τους αναζήτησα και τους βρήκα. Μόνο ένας με έψαξε όταν έμαθε ότι κάποιος τριγυρίζει στην Καισαριανή και ρωτά για την Κατοχή. Αυτός ήταν ο Θόδωρος Κουλίτσος – Νικολαΐδης. Κάναμε την πρώτη μας συνέντευξη στις 8 Μαΐου 2003, στο σπίτι του πίσω από το ξενοδοχείο Χίλτον.
Μετά αρχίσαμε τους καφέδες και τα τσίπουρα, στα αγαπημένα του «Ξύλινα», ένα καφέ-ταβέρνα στο τέλος της Καισαριανής. Βρισκόμασταν τακτικά μέχρι το 2010, που έφυγε από τη ζωή.
Ο μπάρμπα – Θόδωρος, όπως ήθελε να τον αποκαλώ, γεννήθηκε το 1919 στη Σμύρνη. Τον Σεπτέμβριο του 1922, κατά τη διάρκεια της φωτιάς που κατέστρεψε τη Σμύρνη, ο μόλις τριών ετών Θόδωρος βρέθηκε μόνος του στην προκυμαία της πόλης.
Ο Ισπανός (Βάσκος) πατέρας του είχε εξαφανιστεί. Δεν τον ξαναείδε ποτέ. Η Ελληνίδα μάνα του ήταν στο Αγγλικό νοσοκομείο, ετοιμόγεννη. Ένας Έλληνας στρατιώτης πήρε τον μικρό Θόδωρο, μαζί με άλλα τέσσερα παιδιά, που είχαν χάσει τους δικούς τους μέσα στο χάος της καταστροφής, τα έβαλε σ’ ένα πλοίο και τα έφερε στον Πειραιά.
Ένας καφετζής του έδωσε στέγη στο καφενείο του στα Πατήσια. Εκεί τον βρήκε μετά από δύο χρόνια η μητέρα του, η οποία ήρθε πρόσφυγας στην Αθήνα αφότου γέννησε την κόρη της. Η οικογένεια έζησε για δύο περίπου χρόνια σ’ ένα τσαντίρι στην Καισαριανή, μετά σε μια παράγκα και τελικά πήρε ένα διαμέρισμα σε προσφυγική πολυκατοικία το 1940.
Το 1935 ο 16χρονος τότε Θόδωρος οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ, την νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Δεν κατάφερε να τελειώσει το Γυμνάσιο. Το 1936 αποβλήθηκε από όλα τα σχολεία της χώρας επειδή η Ασφάλεια τον συνέλαβε την ώρα που μοίραζε προκηρύξεις του ΚΚΕ.
Στα χρόνια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και σε καθεστώς βαθιάς παρανομίας, εντάχθηκε στην ομάδα κομμουνιστών του Γιάννη Χατζηπαναγιώτου. Τότε ήταν που γνώρισε αυτόν που «κράταγε» την ομάδα. Ήταν ο Θανάσης Κλάρας, μετέπειτα Άρης Βελουχιώτης.
Ο 20χρονος Θόδωρος φιλοξένησε αρκετές φορές τον Θανάση Κλάρα στο σπίτι του, στην οδό Ταντάλου 19 (σημερινή Τζων Κέννεντυ) στην Καισαριανή. Στις 15 Μαΐου 1941, μόλις δύο εβδομάδες μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ο Θόδωρος ήταν ένας από τους 13 που συγκεντρώθηκαν σε μια πευκόφυτη έκταση της Καισαριανής, όπου άκουσαν για πρώτη φορά τον Κλάρα να μιλά για την ανάγκη δημιουργίας αντάρτικου στρατού.
Στα χρόνια της Κατοχής ο Θόδωρος εντάχθηκε στο ΕΑΜ αμέσως μετά την ίδρυσή του. Πέρασε στον ΕΛΑΣ όταν αυτός δημιουργήθηκε στην Αθήνα και ήταν ο άνθρωπος που αναλάμβανε ειδικές αποστολές, όπως την κλοπή εκρηκτικών από τα νταμάρια των Ιταλών στην Καμάριζα, κοντά στο Λαύριο ή τη μεταφορά όπλων από την Πάρνηθα στην Καισαριανή. Σύντομα του ανατέθηκε το πόστο του λοχαγού στον ΕΛΑΣ της Καισαριανής.
Στις 21 Απριλίου 1944, μεγάλες δυνάμεις Ταγμάτων και Σωμάτων Ασφαλείας και Γερμανών, επιτέθηκαν κατά της Καισαριανής. Η ομάδα του Θόδωρου εγκλωβίστηκε πίσω από το σχολείο του Βενιζέλου, που βρίσκεται στην κεντρική λεωφόρο. Αφού κάλυψε όλους του τους συναγωνιστές, οι οποίοι διέφυγαν προς τον χώρο που είναι σήμερα η Πανεπιστημιούπολη, έμεινε μόνος καλυμμένος πίσω από μια μάντρα.
Αρχικά δέχτηκε μια σφαίρα στο αριστερό χέρι. Ο πόνος τον έκανε να γείρει στα αριστερά. Πλέον ήταν ορατός. Δέχτηκε μια δεύτερη σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού από άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας που είχαν κυκλώσει την ομάδα του από την πλευρά του βουνού. Ο Θόδωρος έπεσε αιμόφυρτος στην άσφαλτο, χωρίς όμως να χάσει τις αισθήσεις του.
Μετά από λίγο είδε έναν Γερμανό αξιωματικό να στέκεται από πάνω του οπλίζοντας το περίστροφό του. Ήταν η χαριστική βολή, η οποία διαπέρασε τη σιαγόνα και σφηνώθηκε πίσω από το αυτί του. Για εκείνη την κρίσιμη στιγμή, ο μπάρμπα – Θόδωρος μου είπε:
«Είχα πλήρη συνείδηση τι μου είχε συμβεί. Ότι με τα τραύματα αυτά δεν γλυτώνω. Το αίμα πάφλαζε από το κεφάλι, από το στόμα. Λέω σε λίγο θα φύγει το αίμα και θα πεθάνω από ασφυξία. Σκέφτηκα ότι ένας χριστιανός ο οποίος σκέφτεται τον παράδεισο, την κόλαση, ίσως τώρα να έβλεπε κάποια οράματα σε αυτή τη θέση. Εγώ δεν βλέπω τίποτα γιατί είμαι ενσυνείδητα αθεϊστής».
Γερμανοί και Τάγματα Ασφαλείας άφησαν τον Θόδωρο «νεκρό» στον δρόμο για να τον μαζέψουν οι υπάλληλοι του δήμου και να τον μεταφέρουν στο νεκροταφείο, όπως γινόταν σε όλες τις μάχες. Όμως οι τρεις σφαίρες, οι δύο στο κεφάλι, δεν στάθηκαν αρκετές για να σκοτώσουν τον Θόδωρο. Μετά από πολλές ακόμη περιπέτειες, κατάφερε να επιζήσει, έχοντας μέχρι τα 91 του χρόνια συντροφιά τη σφαίρα πίσω από το δεξί αυτί.
Είμαι τυχερός που γνώρισα τον Θόδωρο Κουλίτσο – Νικολαΐδη, έναν φίλο διαφορετικό.
Στην φωτογραφία ο Θόδωρος Κουλίτσος – Νικολαΐδης. Ήταν κεντρικός ομιλητής στις 27 Σεπτεμβρίου 1944 στην κεντρική πλατεία της Καισαριανής, στον εορτασμό των τρίχρονων από την ίδρυση του ΕΑΜ. Στη φωτογραφία στεφανώνει, ως ΚΚΕ, την Ελλάδα, που την συμβολίζει η κοπέλα φορώντας ένα γαλανόλευκο φόρεμα.
