«Αν το είχα διαβάσει στα πρώτα μου χρόνια στη Σουηδία, το 1975 και μετά, ίσως να είχε αλλάξει σημαντικά η ματιά μου γι’ αυτόν τον λαό και κατ’ επέκταση η ίδια η ζωή μου εκεί».
Γρηγόρης Κονδύλης – μεταφραστής
Το 1946 δημοσιεύεται στη Σουηδία το βιβλίο ενός δημοσιογράφου με τον προκλητικό τίτλο Είναι ο Σουηδός άνθρωπος; Ο συγγραφέας αποπειράθηκε με αυτό το πόνημα λαϊκής ψυχολογίας να αποκωδικοποιήσει το αίνιγμα του σουηδικού εθνικού χαρακτήρα: πίσω από την τυπική σουηδική ψυχρότητα πίστευε ότι διέκρινε έναν βαθιά ριζωμένο φόβο για τους ανθρώπους, μια ακατανόητη απροθυμία του ατόμου «να διεισδύσει βαθιά σ’ έναν αντίθετης γνώμης συνομιλητή, οιουδήποτε είδους και γένους» και να εξιχνιάσει τις προθέσεις του.
Περίπου 75 χρόνια αργότερα, στο διάστημα της πανδημίας, ο διεθνής Τύπος και η διεθνής κοινή γνώμη απορούσαν γιατί η Σουηδία απέφυγε να επιβάλει απαγορεύσεις κυκλοφορίας και οικονομικής δραστηριότητας στους πολίτες της.
Η συζήτηση περί σουηδικότητας ξεκίνησε πολλές δεκαετίες πριν από το 1946 και συνεχίστηκε (όπως και συνεχίζεται) πολλές δεκαετίες μετά, από Σουηδούς και μη. Οι ιστορικοί Χένρικ Μπέργκρεν και Λαρς Τρέγκορντ, συγγραφείς του ανά χείρας βιβλίου, αποκωδικοποιούν το σουηδικό παράδοξο με άξονα την κατεξοχήν σουηδική έννοια του «κρατικού ατομικισμού».
Παρακάμπτοντας την περιπτωσιολογία και την εμμονή σε εθνικά στερεότυπα, το βιβλίο ανατρέχει στις ιστορικές, ιδεολογικές, κοινωνικές και πολιτικές ζυμώσεις που οδήγησαν σταδιακά στην εδραίωση ενός ιδιότυπου κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ του κράτους και του ατόμου στη Σουηδία: το άτομο συμμαχεί με το κράτος ώστε να απαλλαγεί από τους δεσμούς εξάρτησης που χαρακτηρίζουν τους παραδοσιακούς θεσμούς της οικογένειας, της Εκκλησίας κ.λπ. (σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου το άτομο και η οικογένεια συμμαχούν ενάντια στο κράτος, και τη Γερμανία, όπου το κράτος και η οικογένεια συμμαχούν κατά του ατόμου)· μέσω του κράτους κοινωνικής πρόνοιας εξασφαλίζει την αυτονομία του, και ακρογωνιαίος λίθος στη σχέση αυτή είναι η λεγόμενη «σουηδική θεωρία περί αγάπης/έρωτα», που πρεσβεύει ότι η αυθεντική αγάπη και φιλία είναι εφικτή μόνο μεταξύ ατόμων ανεξάρτητων και ίσων.
Οι συγγραφείς
Ο Henrik Berggren (Χένρικ Μπέργκρεν, γενν. 1957), Σουηδός δημοσιογράφος, βιογράφος και ιστορικός, έχει να επιδείξει ιδιαίτερα πλούσιο συγγραφικό έργο σχετικά με τη σουηδική πολιτική κουλτούρα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (Μπέρκλυ) και το 1995 ανακηρύχθηκε διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλ-μης.
Ως δημοσιογράφος συνδέθηκε με τη μεγάλη σουηδική εφημερίδα Ντάγκενς Νυχέτερ, αναλαμβάνοντας διευθυντικές θέσεις. Εκτός από το Είναι ο Σουηδός άνθρωπος; (α΄ έκδ. 2006, β΄ έκδ. 2015), έχει δημοσιεύσει μεταξύ άλλων μια σημαντική βιογραφία του Ούλοφ Πάλμε (Underbara dagar framför oss. En biografi över Olof Palme [Μας περιμένουν θαυμάσιες μέρες. Μια βιογραφία του Ούλοφ Πάλμε, Norstedts, 2010]). Για το συγγραφικό του έργο έχει τιμηθεί επανειλημμένα στη Σουηδία.
Ο Σουηδός ιστορικός και κοινωνικός επιστήμονας Lars Trägårdh (Λαρς Τρέγκορντ, γενν. 1953), διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (Μπέρκλυ) (1993), δίδαξε για μια δεκαετία σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία στο Κολέγιο Μπάρναρντ του Πανεπιστημίου Κολούμπια (ΗΠΑ), διευθύνοντας παράλληλα ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο σουηδικό Πανεπιστήμιο του Σέντερτερν, που αποτέλεσε τη βάση για τη συγγραφή του Είναι ο Σουηδός άνθρωπος;
Το 2010 επέστρεψε στη Σουηδία και ανέλαβε καθηγητής ιστορίας και μελέτης της κοινωνίας των πολιτών στο Πανεπιστήμιο Έρστα Σεντάλ Μπρέσκε. Έχει να επιδείξει ιδιαίτερα πλούσιο συγγραφικό έργο, μεταξύ άλλων τα βιβλία Αfter National Democracy: Rights, Law and Power in America and the New Europe (επιμ.) (Μετά την εθνική δημοκρατία: Δικαιώματα, δίκαιο και εξουσία στην Αμερική και στη Νέα Ευρώπη [Hart Publishing, 2004]), State and Civil Society in Northern Europe: The Swedish Model Reconsidered (επιμ.) (Κράτος και κοινωνία των πολιτών στη Βόρεια Ευρώπη: Μια επανεξέταση του σουηδικού μοντέλου [Berghahn Books, 2007]), Folkuniversitetets roll i det civila samhället (Ο ρόλος των λαϊκών πανεπιστημίων στην κοινωνία των πολιτών, Folkuniversitetet, 2015)].
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Τίτλος πρωτοτύπου
Är svensken människa? Gemenskap och oberoende i det moderna Sverige
Μετάφραση: Γρηγόρης Ν. Κονδύλης
Επιμέλεια: Μαρία Παπαηλιάδη – Παναγιώτης Σουλτάνης
Σχεδίαση εξωφύλλου: Ιφιγένεια Βασιλείου
Απόσπασμα από το βιβλίο
Άλλες προσφορές
Βαρτουή: Νουβέλα της Άννης Νούνεση
Ανθολόγιο θεμάτων Σολωμικής ποίησης
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Χαλασοχώρηδες
Τάσουλας ήτοι αι εν Ελλάδι βουλευτικαί εκλογαί – Θέατρο
Ο υποψήφιος βουλευτής και οι τραμπούκοι – Θέατρο
Ιδιωτικοποίηση του νερού, όπου έγινε απέτυχε
Κόμιξ
Προσφορές με θέμα την ελληνική Επανάσταση 1821
Γιάννης Κορδάτος: Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής επανάστασης
Ανωνύμου του Έλληνος: Ελληνική Νομαρχία
Στρατηγός Μακρυγιάννης: Απομνημονεύματα
Ο Ύμνος στην Ελευθερία σε τέσσερις γλώσσες
Θ. Ι. Κολοκοτρώνη: Κουλουβάχατα
Προσφορές με θέματα της Αριστεράς
Μαρξ = Ένγκελς: Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα
Το κόκκινο βιβλιαράκι των μαθητών
Παντελής Πουλιόπουλος: Ένας διανοούμενος επαναστάτης
Δημήτρης Γληνός: Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ
Ερικ Χομπσμπάουμ: Μνήμες της Βαϊμάρης
Προσφορές με θέμα το ΚΚΕ Εσωτερικού:
Τι είναι και τι θέλει το ΚΚΕ Εσωτερικού
Προβλήματα πολιτικής και ιδεολογίας
Πρόγραμμα Δημοκρατικής Διεξόδου
